زیست شناسی میکروارگانیسم ها

شناسنامه علمی شماره

سال پنجم، شماره 19، پاییز 1395

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395

چکیده

بیشتر

پژوهشی- فارسی

توالی نوکلئوتیدی و آنالیز فیلوژنتیکی ژن گلیکوپروتئینی ویروس سپتی سمی هموراژیک ویروسی (VHS) جداشده از ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان استان چهار محال و بختیاری

حسین مومنی؛ فیروز فدایی فرد؛ حسن ممتاز؛ منوچهر مومنی

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 1-10

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21006

چکیده

مقدمه: سپتی سمی هموراژیک ویروسی به‌عنوان جدی‌ترین بیماری ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان درصنعت آبزی‌پروری شناخته شده است. در مطالعۀ حاضر ژن گلیکوپروتئینی ویروس سپتی سمی هموراژیک ویروسی (VHS) شناسایی شد، ... بیشتر مقدمه: سپتی سمی هموراژیک ویروسی به‌عنوان جدی‌ترین بیماری ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان درصنعت آبزی‌پروری شناخته شده است. در مطالعۀ حاضر ژن گلیکوپروتئینی ویروس سپتی سمی هموراژیک ویروسی (VHS) شناسایی شد، و تعیین توالی و آنالیز فیلوژنتیکی برخی ویروس‌های جداشده از ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان کشور انجام شد‏. ‏‏ مواد و روش ‏‏ها: نمونه‌های مشکوک به بیماری VHS که از مزارع پرورش قزل‌آلای رنگین‌کمان استان چهارمحال و بختیاری جمع‌آوری شده بود با استفاده از آزمون (RT- PCR) Reverse transcriptase PCR سنجش شد. در این میان هشت نمونه به‌عنوان سویۀ مثبت شناسایی شد. در این تست، ژن گلیکوپروتئینی (G) ویروس ردیابی گردید و جهت تعیین ردیف نوکلئوتیدی تعیین توالی شد. نتایج حاصل از مقایسۀ ردیف نوکلئوتیدی تعیین‌شده در این مطالعه با توالی شناخته‌شدۀ ژن گلیکوپرتئینی سایر ویروس‌ها مطالعۀ فیلوژنتیکی شد. ‏‏ نتایج: نتایج حاصل از مطالعۀ حاضر نشان داد که بین صفر تا 4/7 درصد تنوع ژنتیکی در ژن گلیکوپروتئینی وجود دارد و در این میان بیشترین قرابت با ردیف نوکلئوتیدی ژن گلیکوپروتئینی درآلمان (توالی EU708818) با 100درصد تشابه و کمترین قرابت مربوط به جدایه‌های این ویروس در ژاپن (توالی AB672616) و ترکیه (توالیJF415091) هر کدام با 60/92 درصد قرابت مشاهده شد. ‏ بحث و نتیجه ‏گیری: با توجه به قرابت ژنتیکی ویروس‌های VHS جداشده از ایران با سویه‌های اروپائی به‌ویژه آلمان و فرانسه احتمال وجود ارتباط بین شیوع بیماری VHS ایران و تخم‌های چشم‌زدۀ وارداتی از کشورهای ذکرشده وجود دارد‏. ‏‏

پژوهشی- فارسی

بهینه‏ سازی تولید نشاسته توسط جلبک کلامیدوموناس رینهاردتی با روش سطح پاسخ

فاطمه قلی زاده؛ طاهره قنبری؛ وحید شریفی؛ ندا سلطانی؛ سید محمد علوی

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 11-22

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21004

چکیده

مقدمه: ریزجلبک سبز کلامیدوموناس رینهاردتی[i] به‌عنوان سیستم مدل جلبکی در پژوهش‌های فیزیولوژی، مورفولوژی، ژنتیک و سوخت‏های زیستی مورد توجه است‏‏‏. هدف از انجام این مطالعه بهینه‎سازی شرایط رشد ... بیشتر

پژوهشی- فارسی

جداسازی کنسرسیوم‏ های میکروبی نمک‌دوست تجزیه‌کنندۀ گازوئیل به‌منظور استفاده در پاکسازی زیستی پسماند‏های حفاری

مریم رضایی صومعه؛ محمدعلی آموزگار؛ محمود شوندی؛ سید محمد مهدی دستغیب

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 23-40

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21005

چکیده

مقدمه: در عملیات حفاری، حجم بالایی از کنده‏های حفاری با آلودگی هیدروکربنی و شوری بالا به محیط رها می‏شوند که آثار زیان‌باری خواهند داشت. پاکسازی زیستییک تکنولوژی کارآمد و دوستدار محیط زیست است که ... بیشتر مقدمه: در عملیات حفاری، حجم بالایی از کنده‏های حفاری با آلودگی هیدروکربنی و شوری بالا به محیط رها می‏شوند که آثار زیان‌باری خواهند داشت. پاکسازی زیستییک تکنولوژی کارآمد و دوستدار محیط زیست است که در پاکسازی پسماندهای حفاری، کاربرد دارد. به‌دلیل شوری بالا و نبودِ فلور میکروبی فعال در کنده‏های خارج‌شده از عمق زمین، به‌کارگیری کنسرسیوم‏های میکروبی نمک‏دوست تجزیه‌کنندۀ هیدروکربن می‏تواند کارایی پاکسازی زیستی را افزایش دهد‏. ‏‏ مواد و روش ‏‏ها: برای دست‌یابی به میکروارگانیسم‏های مناسب برای فرآیند پاکسازی زیستی، از مناطق مختلف ایران چندین نمونه آب و خاک شور آلوده و غیرآلوده به نفت تهیه شد و کنسرسیوم‏های میکروبی تجزیه‌کنندۀ گازوئیل، با روش غنی‏سازی چندمرحله‏ای، از آن‏ها جداسازی شدند. سپس توانمندی کنسرسیوم‏های میکروبی از نظر رشد در حضور گازوئیل به‌عنوان تنها منبع کربن به‌روش، پروتئین‌سنجی و شمارش کلنی‌ها روی پلیت سنجیده و منحنی رشد آن‏ها بررسی شد. سویه‏های غالب کنسرسیوم‏های میکروبی منتخب نیز به‌روش مولکولی شناسایی شدند. ‏‏ نتایج: در میان کنسرسیوم‏های میکروبی تجزیه‌کنندۀ گازوئیل، حداکثر تعداد باکتری‏ها، مربوط به کنسرسیوم میکروبی جداشده از خاک آلودۀ قم، با تعداد CFU/mL1015×9/1 بر روی محیط‏ کشت مغذی و محیط پایه معدنی حاوی گازوئیل به‌عنوان تنها منبع کربن بود. بررسی منحنی‏های رشد نشان داد که کشت نمونه‏های آلوده به نفت سریع‏تر از نمونه‏های غیرآلوده به فاز لگاریتمی رسیده و مقدار کدورت نهایی آن‏ها نیز بیشتر است. تعیین توالی ژن 16S rRNA سویه‏های غالب کنسرسیوم‏های میکروبی جداشده از خاک‏های آلوده به نفت، نشان داد که این سویه‏ها متعلق به جنس‏های Dietzia، Microbacterium و Salinicola بودند. ‏ بحث و نتیجه ‏گیری: محیط‏های با سابقۀ آلودگی نفتی، به‌علت سازگاری فلور میکروبی به حضور آلاینده‏ها، در مقایسه با نمونه‏های غیرآلوده ظرفیت بالقوۀ بیشتری برای جداسازی کنسرسیوم‏های میکروبی تجزیه‌کننده دارند. ‏‏

پژوهشی- فارسی

جداسازی و غربالگری سویه‌های بومی ریزوبیوم تولیدکنندۀ ACC دآمیناز و سیدروفور

بهناز اوژند؛ محمود ملکی؛ شهریار شاکری؛ صدیقه نوروزپور؛ پروانه عابدی؛ عبدالحمید نمکی شوشتری

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 41-52

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21007

چکیده

مقدمه: ریزوبیوم‌ها باکتری‌هایی هستند که با گیاهان زراعی خانوادۀ لگوم همزیستی دارند. باکتری‌های ریزوبیومی علاوه بر تثبیت نیتروژن، قابلیت‌های دیگری از جمله توانایی تولید آمینو سیکلوپروپان کربوکسیلات ... بیشتر مقدمه: ریزوبیوم‌ها باکتری‌هایی هستند که با گیاهان زراعی خانوادۀ لگوم همزیستی دارند. باکتری‌های ریزوبیومی علاوه بر تثبیت نیتروژن، قابلیت‌های دیگری از جمله توانایی تولید آمینو سیکلوپروپان کربوکسیلات دآمیناز (ACC دآمیناز[i]) و سیدروفور را دارند، در ایجاد گرهک‌های بیشتر در شرایط مختلف محیطی موفق‌تر خواهند بود. هدف از این مطالعه، غربال سویه‌های رایزوبیومی بومی تولیدکنندۀ آنزیم ACC دآمیناز و سیدروفور است. مواد و روش‌ها: برای جداسازی سویه‌های ریزوبیومی تولیدکنندۀ ACC دآمیناز، سویه‌ها روی محیط M9 با دو منبع نیتروژن (ACC و NH4Cl) کشت داده شدند. همچنین محیط M9 فاقد نیتروژن نیز به‌عنوان شاهد در نظر گرفته شد. براساس مقایسۀ آماری میزان رشد سویه‌ها در محیط M9 حاوی ACC نسبت به دو محیط دیگر، سویه‌های تولیدکنندۀ ACC دآمیناز شناسایی شدند. برای جداسازی ریزوبیوم‌های تولیدکنندۀ سیدروفور از روش سنجش مایع Chrome Azurol S (CAS) استفاده شد. تمام تیمارها در دو تکرار انجام گرفت و آنالیز آماری در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت. برای شناسایی بهترین سویه‌های تولیدکنندۀ ACC دآمیناز و سیدروفور از روش توالی‌یابی ژن 16S rDNAاستفاده شد. نتایج: در این مطالعه 14 سویۀ ریزوبیوم به‌منظور تولید ACCدآمیناز و سیدروفور جداسازی و غربالگری شدند. نتایج نشان داد که از بین همۀ سویه‌ها، فقط سویۀ R8 دارای توان تولید آنزیم ACC دآمیناز بود و این سویه توانست رشد بهتری در محیط کشت M9+ACC نسبت به دو محیط M9 و M9+NH4Cl داشته باشد. در مرحلۀ بعد با استفاده از روش سنجش مایع CAS مشخص شد که 8 سویه توانایی تولید سیدروفور را دارند. از بین آن‌ها سویۀ R12 بیشترین میزان تولید سیدروفور را داشت. با توجه به نتایج آنالیز مولکولی، سویه‌های R8 و R12 به‌عنوان Sinorhizobium melilotiشناسایی شدند. ‌ بحث و نتیجه‌ گیری: به احتمال زیاد وجود سویۀ R8 که دارای توانایی تولید ACC دآمیناز است می‌تواند از آثار سوء اتیلن در هنگام گرهک‌زایی و نیز از تنش جلوگیری کند. از طرفی سویۀ R12 نیز که توانایی تولید سیدروفور را دارد علاوه بر تسهیل گرهک‌زایی و تأمین نیاز گیاه به آهن، می‌تواند اثر بازدارندگی بر پاتوژن‌های خاکزاد داشته باشد.

پژوهشی- فارسی

بررسی مقایسه‌ای شناسایی شیگلا فلکسنری از طریق روش رنگ‌سنجی بر پایۀ نانوذرات طلا و الکتروفورز

ثریا سلیمی؛ مجتبی صلوتی؛ سینا میرزااحمدی؛ رسول شکری؛ علی عینلو

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 53-62

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21000

چکیده

مقدمه: شیگلا باسیل گرم‌منفی روده‌ای است که عفونت‌های ناشی از آن مشکلات جدی را در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه ایجاد کرده است. هدف از این مطالعه، به‌کارگیری روش رنگ‌سنجی بر پایۀ نانوذرات طلا جهت تشخیص ... بیشتر مقدمه: شیگلا باسیل گرم‌منفی روده‌ای است که عفونت‌های ناشی از آن مشکلات جدی را در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه ایجاد کرده است. هدف از این مطالعه، به‌کارگیری روش رنگ‌سنجی بر پایۀ نانوذرات طلا جهت تشخیص سریع شیگلا فلکسنری با استفاده از محصول تکثیریافتۀ ژن ipaH است. مواد و روش‌ها: در این مطالعه برای شناسایی جنس شیگلا از یک جفت آغازگر اختصاصی برای تکثیر ژن ipaH به‌روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز استفاده شد. سپس از پروب تک‌رشته‌ای، جهت اتصال به نواحی اختصاصی محصول این واکنش استفاده شد. در مرحلۀ بعد نانوذرات طلا به مخلوط واکنش افزوده شدند و تغییر رنگ محلول به‌صورت چشمی و با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی بررسی شد. جهت بررسی حساسیت این روش، از محصول واکنش زنجیره‌ای پلیمراز با رقت‌های مختلف استفاده شد و نتایج با روش ژل الکتروفورز مقایسه شد. نتایج: هیبریداسیون پروب با محصول تکثیریافته از ژن ipaH باعث تجمع نانوذرات طلا به‌شکل شبکه‌ای متصل به هم شد و درنتیجه منجر به تغییر رنگ مخلوط واکنش از قرمز به بنفش شد که این تغییر رنگ نشان‌دهندۀ وجود باکتری شیگلا فلکسنری در نمونه بود، درحالی‌که هیچ تغییر رنگی در موارد کنترل منفی مشاهده نشد. همچنین تجمع نانوذرات طلا با استفاده از تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی تأیید شد. ‌ بحث و نتیجه‌گیری: به‌دلیل اختصاصی‌بودن ژن ipaH در گونۀ شیگلا فلکسنری، روش رنگ‌سنجی بر پایۀ نانوذرات طلا می‌تواند به‌عنوان روشی سریع و کاربردی با حساسیت بالا، برای شناسایی اختصاصی این باکتری در نمونه‌های بالینی و مواد غذایی استفاده شود.

پژوهشی- فارسی

زیست‌پالایی سلنیت توسط لاکتوکوکوس رافینولاکتیس seD2b مقاوم به سلنیت در مقیاس آزمایشگاهی

مراحم آشنگرف؛ داوود صاعدی

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 63-78

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.20999

چکیده

مقدمه: اکسی‌آنیون‌های سلنیوم محلول به‌ویژه سلنیت در منابع آب و خاک وضعیت نگران‌کننده‌ای برای سلامت افراد و محیط زیست ایجاد کرده است. در این بررسی غربالگری باکتری‌های مولد اسیدلاکتیک مقاوم به سلنیت ... بیشتر مقدمه: اکسی‌آنیون‌های سلنیوم محلول به‌ویژه سلنیت در منابع آب و خاک وضعیت نگران‌کننده‌ای برای سلامت افراد و محیط زیست ایجاد کرده است. در این بررسی غربالگری باکتری‌های مولد اسیدلاکتیک مقاوم به سلنیت و توانایی آن‌ها به‌عنوان زیست کاتالیزگر ایمن در زیست‌پالایی سلنیت ارزیابی شد. مواد و روش‌ها: تعیین حداقل غلظت ممانعت‌کنندگی از رشد (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) جدایه‌های باکتری نسبت به سلنیت با روش رقت در آگار تعیین شد. ارزیابی اثر مهارکنندگی سلنیت بر جدایه‌های باکتری با روش انتشار در چاهک انجام شد. از روش کدورت‌سنجی برای بررسی سنتتیک رشد استفاده شد. جدایۀ باکتری کارآمد براساس تست‌های بیوشیمیایی و فیلوژنتیکی شناسایی شد. برای سنجش حذف سلنیت از رنگ‌سنجی و معرف 3 و 3- دی آمینو بنزیدین استفاده شد. نتایج: نتایج نشان داد لاکتوکوکوس رافینولاکتیس جدایۀ seD2b بالاترین مقادیر MIC (110 میلی‌مولار) و MBC (140 میلی‌مولار) و کمترین میزان مهارکنندگی با میانگین مهاری 6/26 میلی‌متر را در محیط‌های کشت حاوی سلنیت به خود اختصاص داد.بعد از 72 ساعت واکنش زیست‌تبدیلی تحت شرایط سلول‌های در حال استراحت باکتری جداسازی شد و راندمان حذف سلنیت از محیط‌های واکنش 2/90درصد تخمین زده شد. ‌ بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به توانمندی باکتری لاکتوکوکوس رافینولاکتیس در حذف و احیای سلنیت، غربالگری باکتری‌های مولد اسید لاکتیک به‌عنوان زیست کاتالیزگر طبیعی ایمن در جهت زیست‌پالایی سلنیت و همچنین دارای اهمیت اقتصادی در جهت سنتز سلنیوم عنصری پیشنهاد می‌شود.

پژوهشی- فارسی

سنتز نانوذرات نقره کلوئیدی پایدار با خاصیت ضدباکتریایی با استفاده از عصارۀ گیاه سرخدار (Taxus baccata L.)

ابوالقاسم عباسی کجانی؛ سید حمید زرکش اصفهانی؛ عبدالخالق بردبار

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 79-92

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21009

چکیده

مقدمه: مقاومت باکتریایی به آنتی‌بیوتیک‌ها، اهمیت توسعۀ عوامل ضدباکتریایی جدید را افزایش داده است. نانوذرات نقره می‌توانند به‌عنوان یکی از عوامل ضدباکتریایی مهم مطرح باشند. با توجه به نگرانی‌های ... بیشتر مقدمه: مقاومت باکتریایی به آنتی‌بیوتیک‌ها، اهمیت توسعۀ عوامل ضدباکتریایی جدید را افزایش داده است. نانوذرات نقره می‌توانند به‌عنوان یکی از عوامل ضدباکتریایی مهم مطرح باشند. با توجه به نگرانی‌های زیست‌محیطی دربارۀ گسترش کاربرد نانوذرات نقره، استفاده از روش‌های سبز برای سنتز این نانوذرات، ضمن کاهش نگرانی‌ها می‌تواند به تکامل نانوذراتی با خصوصیات برتر نیز منجر شود. مواد و روش‌ها: عصارۀ اتانلی برگ گیاه سرخدار تهیه شد و در غلظت‌های مختلف برای احیای نیترات نقره و سنتز نانوذرات نقره استفاده شد. نانوذرات حاصل با روش‌های مختلف شامل طیف‌سنجی مرئی- ماوراء بنفش، میکروسکوپ الکترونی عبوری، طیف‌سنجی تبدیل فوریه مادون قرمز، سنجش پراکندگی دینامیکی نور و پتانسیل زتا مشخصه‌یابی شدند. درنهایت خصوصیات ضدباکتریایی نانوذرات با روش‌های انتشار دیسک و کمینه‌غلظت بازدارندگی بررسی شد. نتایج: عصارۀ گیاه سرخدار قابلیت بالایی در سنتز نانوذرات نقره پایدار و با کیفیت بالا با اندازۀ کمتر از 50 نانومتر داشتند. نانوذرات بر روی هر سه سویۀ باکتری بررسی‌شده شامل Escherichia coli، Staphylococcus aureus و Streptococcus pyogenes، اثر ضدباکتریایی قابلِ‌توجهی نشان دادند. کمینه‌غلظت بازدارندگی برای باکتری S. pyogenes در غلظت 50 میکروگرم در میلی‌لیتر و برای باکتری‌های E. coliو S. aureus در غلظت 25 میکروگرم در میلی‌لیتر حاصل شد. بحث و نتیجه‌گیری: استفاده از ترکیبات زیستی به‌ویژه عصاره‌های گیاهی به جای استفاده از مواد شیمیایی سمی و خطرناک برای سنتز نانوذرات نقره می‌تواند راهکاری برای کاهش نگرانی‌های زیست‌محیطی این نانوذرات باشد. با توجه به خصوصیات ضدباکتریایی قابلِ‌توجه نانوذرات سنتزشده با این روش، می‌توان از آن‌ها برای کاربردهای مختلف پزشکی، دارویی، غذایی و صنعتی استفاده کرد.

پژوهشی- فارسی

جداسازی و شناسایی باکتری‌های تجزیه کننده گازوئیل از خاک‌های آلوده به مواد نفتی در استان خوزستان

مهدی حسن شاهیان

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 93-104

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21003

چکیده

مقدمه: گازوئیل که یکی از محصولات عمدۀ نفت خام است، منبع عمدۀ آلودگی محیط زیست به شمار می‌رود و می‌تواند آثار خطرناک زیستی بر محیط اطراف بگذارد. یکی از روش‌های بازیابی این مناطق آلوده و واردکردن آن‌ها ... بیشتر مقدمه: گازوئیل که یکی از محصولات عمدۀ نفت خام است، منبع عمدۀ آلودگی محیط زیست به شمار می‌رود و می‌تواند آثار خطرناک زیستی بر محیط اطراف بگذارد. یکی از روش‌های بازیابی این مناطق آلوده و واردکردن آن‌ها به چرخۀ تولید محصول سالم، حذف آلاینده‌ها با روش‌های زیستی است که از این میان روش تجزیۀ زیستی با توجه به استفاده از توان طبیعی و پتانسیل‌های نهفتۀ طبیعت و هزینۀ کمتر بیشتر موردِتوجه بوده است. مواد و روش‌ها: در این پژوهش جهت جداسازی باکتری‌های تجزیه‌کنندۀ گازوئیل ابتدا نمونه‌برداری از مناطق آلوده در استان خوزستان به عمل آمد. باکتری‌های جداسازی‌شده با روش‌های بیوشیمیایی و مولکولی شناسایی شدند. صفاتی در این باکتری‌ها همچون آب‌گریزی سطح سلولی و فعالیت امولسیونه‌کنندگی بررسی شد. میزان حذف گازوئیل با روش کروماتوگرافی گازی و به‌صورت کیفی برای هر سویه مشخص شد. نتایج: در این پژوهش از بین 34 سویۀ تجزیه‌کنندۀ گازوئیل جداسازی شده، 10 سویه براساس حذف گازوئیل بیشتر انتخاب شدند. نتایج حاصل از شناسایی مولکولی نشان داد که این سویه‌ها به جنس‌های ‌Achromobacter، Enterobacter و Klebsiella تعلق داشتند. این باکتری‌ها در طی 10 روز بیش از نیمی از گازوئیل را حذف می‌کردند. بیشترین حذف گازوئیل مربوط به سویۀ Enterobacter cloacae strain L2 (72درصد) بود. بیشترین آب‌گریزی سطح سلولی مربوط به باکتری مربوط به سویۀstrain K2 Klebsiella oxytoca (76درصد) و بیشترین فعالیت امولسیون‌کنندگی مربوط به سویۀ strain B2 Achromobacter denitrificans (58درصد) بود. ‌ بحث و نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش ثابت کرد که باکتری‌های تجزیه‌کنندۀ گازوئیل در خاک‌های آلوده در ایران از تنوع مناسبی برخوردار هستند و پتانسیل استفاده در حذف آلودگی گازوئیلی از خاک را دارند.

پژوهشی- فارسی

تجزیۀ زیستی آنتراسن توسط Bacillus sp. موجود در پساب آلوده به هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای

مریم حبیبی؛ محمد جواد مهدی پور مقدم؛ محمد علی زنجانچی

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 105-116

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21010

چکیده

مقدمه: هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAHs) یکی از مهم‌ترین آلاینده‌ها هستند که منشأ اصلی آن‌ها تولید صنعتی، حمل‌ونقل، سوزاندن زباله، تبدیل به گاز و سوزاندن پسماند پلاستیک است و ازاین‌رو باید ... بیشتر مقدمه: هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAHs) یکی از مهم‌ترین آلاینده‌ها هستند که منشأ اصلی آن‌ها تولید صنعتی، حمل‌ونقل، سوزاندن زباله، تبدیل به گاز و سوزاندن پسماند پلاستیک است و ازاین‌رو باید تجزیه و یا حذف شوند. یکی از ایمن‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش‌ها، استفاده از فرآیندهای زیستی نظیر زیست‌پالایی است. در این روش از میکروارگانیسم‌ها جهت حذف یا کاهش سمیّت آلاینده‌ها استفاده می‌شود. در این مطالعه زیست‌پالایی آنتراسن که یکی ازPAHهای سه‌حلقه‌ای است، به‌عنوان یک ترکیب اندیکاتور جهت نشان‌دادن آلودگی PAH، توسط باکتری بومی جداشده از پساب محل تجمع تانکرهای نفتی بررسی شد. مواد و روش‌ها: جهت جداسازی و شناسایی باکتری، به‌ترتیب از محیط کشت پایه معدنی حاوی آنتراسن به‌عنوان تنها منبع کربن و انرژی و آزمون‌های افتراقی بیوشیمیایی و آنالیز ژن 16S rDNA استفاده شد. در آنالیز پساب، مقدار کلی هیدروکربن‌های نفتی، مقادیر هیدروکربن‌های آروماتیک و مقدار اکسیژن زیستی موردِنیاز اندازه‌گیری شد. به‌منظور تجزیۀ آنتراسن، از غلظت‌های مختلف آنتراسن و جهت تعیین میزان تجزیه آنتراسن و متابولیت‌های حاصل از تجزیه آن، به‌ترتیب از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی و گاز کروماتوگرافی- طیف‌سنجی جرمی استفاده شد. نتایج: این مطالعه اولین گزارش از رشد، تحمل آلاینده‌های PAH با غلظت بالا در پساب و همچنین تجزیۀ آنتراسن توسط sp. Caspian1394 Bacillus است که می‌تواند غلظت100 میلی‌گرم بر لیتر آنتراسن را با راندمان 5/99درصد و غلظت 350 میلی‌گرم بر لیتر را با راندمان 4/3درصد تجزیه کند. برخی از متابولیت‌های حاصل از تجزیۀ آنتراسن، 1 و 4 متانوآزولن، 2 و 5 سیکلوهگزادین، ایکوزان، هگزادکان، هپتادکان و اکتادکان بودند. بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به رشد این باکتری در پساب با آلودگی هیدروکربنی بالا، تحمل غلظت زیاد PAHهای مختلف، اسپوردار بودن، مقاومت آن نسبت به شرایط های نامساعد محیطی و همچنین پراکنش در محیط‌های مختلف، این باکتری می‌تواند به‌عنوان یک کاندید در زیست‌پالایی محیط‌های آلوده به آنتراسن مطرح باشد.

پژوهشی- فارسی

تجزیۀ زیستی فنل توسط مخمر هالوتولرانت Trichosporon cutaneum در محیط نمکی

هدی نوری؛ حمید مقیمی

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 117-126

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21001

چکیده

مقدمه: فنل و مشتقات آن از جمله مهم‌ترین آلاینده‌های محیطی هستند که غالباً در پساب‌های صنعتی یافت می‌شوند. با وجود سمی‌بودن، فنل می‌تواند به‌عنوان تنها منبع کربن و انرژی توسط برخی میکروارگانیسم‌ها ... بیشتر مقدمه: فنل و مشتقات آن از جمله مهم‌ترین آلاینده‌های محیطی هستند که غالباً در پساب‌های صنعتی یافت می‌شوند. با وجود سمی‌بودن، فنل می‌تواند به‌عنوان تنها منبع کربن و انرژی توسط برخی میکروارگانیسم‌ها مصرف شود. مواد و روش‌ها: در این پژوهش جداسازی مخمرهای تحمل‌کنندۀ نمک و تجزیه‌کنندۀ فنل در محیط کشت GPY و MA حاوی ppm۲۵۰ فنل و۵درصد NaCl انجام شد. از میان جدایه‌های به‌دست‌آمده، جدایۀ مخمری با توانایی مصرف بالای فنل در حضور ۵درصد NaCl انتخاب و از طریق PCR ژن ITS شناسایی شد. مقاومت این جدایه نسبت به غلظت‌های مختلف فنل و آثار سمی آن و همچنین تجزیۀ فنل و در حضور ۵درصد NaCl ازطریق سنجش مقدار فنل باقیمانده به‌روش اسپکتروسکوپی و اندازه‌گیری وزن خشک سلولی انجام شد. نتایج: در این پژوهش 15 جدایه جداسازی شد که براساس توانایی رشد در غلظت‌های فنل و نمک، جدایۀ ADH8 به‌عنوان جدایۀ منتخب انتخاب شد. تعیین توالی ژن ITS این جدایه را به‌عنوان Trichosporon cutaneum معرفی کرد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده تأثیر ممانعت‌کنندۀ فنل در محیط حاوی ۵درصد NaCl در غلظت‌های بیشتر از ppm ۱۲۵۰ مشاهده شد که در نتیجۀ آن، کاهش قابلِ‌ملاحظه‌ای در رشد و حذف فنل صورت گرفت. در غلظت‌های ۷۵۰ و ۱۰۰۰ ppm فنل، تمامی غلظت اولیۀ فنل پس از ۲۴ ساعت انکوباسیون مصرف شد؛ ولی در غلظت ppm ۱۲۵۰ به‌دلیل سمیت فنل بر T.cutaneum، سرعت رشد سلولی و مصرف فنل متفاوت بود و با فاز تأخیری و زمان انکوباسیون طولانی‌تر، حذف فنل آغاز و پس از ۴۸ ساعت، تمام فنل اولیه مصرف شد. ‌ بحث و نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که سویۀ T.cutaneum تحمل‌کنندۀ نمک، با مقاومت بالا نسبت به فنل می‌تواند به‌عنوان ابزار بالقوه‌ای جهت ازبین‌بردن آلودگی‌های فنلی در تصفیۀ پساب و خاک حاوی نمک استفاده شد.

پژوهشی- فارسی

مقایسۀ آثار ضدباکتریایی عصارۀ گلسنگ‌های Glypholecia scabra و Rhizoplaca melanophthalma بر برخی باکتری‌های استاندارد

مژگان شفیعی؛ جعفر همت؛ محمدرضا سام

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 127-136

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21011

چکیده

مقدمه: در حال حاضر مقاومت ضدمیکروبی در میان باکتری‌ها و دیگر موجودات بیماری‌زا تهدید جدی برای مدیریت بیماری‌های عفونی است. جستجوی داروهای فعال زیستی جدید با منشأ طبیعی در گلسنگ‌ها موضوع بسیاری از ... بیشتر مقدمه: در حال حاضر مقاومت ضدمیکروبی در میان باکتری‌ها و دیگر موجودات بیماری‌زا تهدید جدی برای مدیریت بیماری‌های عفونی است. جستجوی داروهای فعال زیستی جدید با منشأ طبیعی در گلسنگ‌ها موضوع بسیاری از گروه‌های تحقیقاتی است‏. ‏‏ مواد و روش‏‏ها: عصارۀ استونی گلیفولسیا اسکابرا و ریزوپلاکا ملانوفتالما با استفاده از دستگاه سوکسوله تهیه شد. آثار ضدباکتریایی عصاره با استفاده از محیط کشت مولرهینتون آگار و آنتی‌بیوتیک‌های استاندارد کربنیسیلین و آزیترومایسین به‌روش کربی بائر بر روی باکتری‌های گرم مثبت و منفی شامل باسیلوس سرئوس، باسیلوس سوبتلیس، استافیلوکوکوس اورئوس، میکروکوکوس لوتئوس، سودوموناس آئروجینوزا ، کلبسیلاپنومونیه، پروتئوس ولگاریس، سراشیا مارسنس و اشریشیا کلی بررسی شد. حداقل غلظت مهارکننده و حداقل غلظت کشندگی عصاره‌ها نیز تعیین شد. ‏‏ نتایج: عصاره استونی گلیفولسیا اسکابرا بر روی باکتری‌های گرم مثبت باسیلوس سرئوس، باسیلوس سوبتلیس، میکروکوکوس لوتئوس، استافیلوکوکوس اورئوس و همچنین بر باکتری گرم منفی پروتئوس ولگاریس به‌ترتیب با مقادیر حداقل غلظت مهارکنندگی 16/0، 26/0، 04/1، 65/0 و 11/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر آثار مهاری قابلِ‌توجهی نشان داد. عصارۀ ریزوپلاکا ملانوفتالما بر باکتری‌های گرم مثبت باسیلوس سرئوس، باسیلوس سوبتلیس، استافیلو کوکوس اورئوس و میکروکوکوس لوتئوس به‌ترتیب با مقادیر 04/0، 08/0، 04/1 و 16/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر حداقل غلظت مهارکنندگی نشان داد اما بر باکتری‌های گرم منفی تأثیر نداشت. ‏ بحث و نتیجه‏گیری: تاکنون آثار ضدمیکروبی گلیفولکیا اسکابرا گزارش نشده است. نتایج این پژوهش تأثیر ضدباکتریایی هر دو گونه گلسنگ بومی ایران را اثبات می‌کند؛ بنابراین عصارۀ استونی این گلسنگ‌ها می‌تواند جایگزین خوبی برای آنتی‌بیوتیک‌های درمانی باشد که نیازمند مطالعات بیشتر است.

پژوهشی- فارسی

تأثیر غلظت‌های مختلف جلبک رشته‌ای Oscillatoria spp. بر فاکتورهای رشد و تولیدِمثل روتیفر آب شور Brachionus plicatilis

احمد احمدی؛ نصراله احمدی فرد

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 137-146

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21012

چکیده

مقدمه: در سال‌های اخیر، استفاده از روتیفرها به‌عنوان غذای زنده برای پرورش لارو ماهیان و سخت‌پوستان، اهمیت پیدا کرده است. روتیفرها با دارابودن ویژگی‌هایی از جمله اندازه مناسب، ارزش‌غذایی و شنای آرام ... بیشتر مقدمه: در سال‌های اخیر، استفاده از روتیفرها به‌عنوان غذای زنده برای پرورش لارو ماهیان و سخت‌پوستان، اهمیت پیدا کرده است. روتیفرها با دارابودن ویژگی‌هایی از جمله اندازه مناسب، ارزش‌غذایی و شنای آرام دارای قابلیت زیادی در پرورش مراحل اولیه لارو آبزیان مختلف هستند. رشد و تراکم به‌عنوان فاکتورهای مهم در تولید روتیفرها محسوب می‌شوند. مواد و روش‌ها: در مطالعۀ حاضر در شرایط آزمایشگاهی اثر 3 غلظت مختلف (106 ×5/1 ، 106 × 3 و 106 × 5/4 سلول در میلی‌لیتر) جلبک رشته‌ای Oscillatoria spp.بر رشد و تولیدِمثل روتیفر آب شور Brachionus plicatilis بررسی شد. کشت روتیفرها در شرایط استاندارد و در ظروف پلاستیکی 500 میلی‌لیتری با تراکم اولیه 30 عدد در میلی‌لیتر انجام شد. نتایج: در انتهای پنجمین روز از دورۀ پرورش بیشترین تراکم (33/6±66/453 فرد در میلی‌لیتر) (میانگین± انحراف معیار) در غلظت غذایی 106×5/4 سلول در میلی‌لیتر به دست آمد که به‌طور معنی‌داری (05/0p<) نسبت به دو تیمار دیگر بیشتر بود. نرخ رشد ویژه در غلظت‌های 106×3 و 106×5/4 سلول در میلی‌لیتر به‌طور معنی داری بیشتر از تیمار 106 ×5/1 سلول در میلی‌لیتر بود (05/0p<) اما بین دو تیمار 106×3 و 106×5/4 سلول در میلی‌لیتر تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد(05/0p>). بیشترین تعداد تخم (72/4±113) و ماده‌های تخم‌دار (03/5±102) در تیمار 106×5/4 سلول در میلی‌لیتر و در روز چهارم مشاهده شد. بیشترین نرخ تخم در روزهای دوم و سوم در تیمار متوسط با تراکم 106×3 سلول در میلی‌لیتر مشاهده شد(05/0p<). ‌ بحث و نتیجه‌گیری: مطالعۀ حاضر نشان داد که جلبک رشته‌ای اسیلاتوریا قابلیت استفاده در غلظت‌های مختلف در پرورش روتیفر آب شور را دارد و با تغییر غلظت‌های مختلف می‌توان روتیفرهایی با تراکم متفاوتی تولید کرد.

پژوهشی- فارسی

بررسی تنوع باکتریایی غالب در فلور باکتری‌های هوازی و بی‌هوازی گل‌فشان‌های جنوب ‌شرقی دریای‌ خزر

عباس اخوان سپهی؛ قاسمعلی‌ محبعلی؛ بهنام راسخ؛ جلال فصل بهار؛ محمدعلی آرین؛ مهناز دیانسایی؛ ساره فراهانی؛ محمدفاضل فروغیان یزدی

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 147-158

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21008

چکیده

مقدمه: گِل‌فشان‌ها حاوی مواد خاکی عمق زمین مخلوط با آب هستند که به‌شکل خمیر شل و یا غلیظ به سطح زمین می‌رسند. گل‌فشان‌های حاشیۀ جنوب شرقی دریای خزر و شمال شرقی استان گلستان از مهم‌ترین گل‌فشان‌های ... بیشتر مقدمه: گِل‌فشان‌ها حاوی مواد خاکی عمق زمین مخلوط با آب هستند که به‌شکل خمیر شل و یا غلیظ به سطح زمین می‌رسند. گل‌فشان‌های حاشیۀ جنوب شرقی دریای خزر و شمال شرقی استان گلستان از مهم‌ترین گل‌فشان‌های ایران هستند و در این پژوهش بررسی شدند. مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی حضور باکتری‌ها در گل‌فشان، نمونه‌ها در محیط‌های هوازی و بی‌هوازی کشت داده شده‌اند. برای کشت انواع هوازی از محیط‌های رایج برای باکتری‌ها استفاده شد و نمونه‌های بی‌هوازی در محیط تیوگلیکولات براث در جار بی‌هوازی کشت داده شدند. علاوه بر بررسی صفت نمک‌دوستی، آنزیم‌های هیدرولازی و خصوصیات فیزیولوژیک سویه‌ها ارزیابی شد. نتایج: طبق بررسی‌های انجام‌شده از بین 22سویۀ منتخب، 17سویۀ هوازی و 5 سویۀ بی‌هوازی اختیاری بودند. از بین 17 سویۀ هوازی، 11 سویۀ با موفقیت توالی‌یابی شدند. 5 نمونۀ بی‌هوازی اختیاری توالی‌یابی شدند و درخت فیلوژنتیکی آن‌ها رسم شد. اکثر نمونه‌ها باسیل‌های گرم‌مثبتی بودند که توانایی گسترده‌ای در تولید آنزیم‌های هیدرولازی داشتند. با توجه به رشد تمامی جدایه‌ها در محیط حاوی ۰تا15درصد نمک می‌توان آن‌ها را مقاوم به نمک محسوب کرد. ‌ بحث و نتیجه‌گیری: براساس نتایج این پژوهش می‌توان یک ارزیابی از تنوع میکروبی گل‌فشان‌های بررسی‌شده به ‌دست داد. محیط گل‌فشان مانند محیط‌های با شرایط سخت است که امکان کشت تمامی میکروارگانیسم‌های آن مقدور نیست؛ به‌خصوص درمورد نمونه‌های بی‌هوازی اجباری که به شرایط بسیار خاصی نیاز دارند. با توجه به وجود آنزیم‌های هیدرولازی در سویه‌های جداشده از این گل‌فشان‌ها آن‌ها دارای ظرفیت استفاده در زیست‌فناوری هستند.

پژوهشی- فارسی

شناسایی مولکولی باکتری Streptomyces scabies عامل جرب معمولی سیب‌زمینی در استان‌های آذربایجان شرقی و کردستان

علی احمدی؛ رضا خاک ور

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 159-170

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.20998

چکیده

مقدمه: جنسStreptomycesاز بزرگ‌ترین و مهم‌ترین جنس‌های باکتریایی است که بعضی از اعضای آن بیمارگر گیاهان و محصولات کشاورزی محسوب می‌شوند. بیماری جرب معمولی از بیماری‌های مهم گیاهی است که به‌وسیلۀ باکتری ... بیشتر مقدمه: جنسStreptomycesاز بزرگ‌ترین و مهم‌ترین جنس‌های باکتریایی است که بعضی از اعضای آن بیمارگر گیاهان و محصولات کشاورزی محسوب می‌شوند. بیماری جرب معمولی از بیماری‌های مهم گیاهی است که به‌وسیلۀ باکتری Streptomyces scabies و برخی دیگر از گونه‌های مشابه عمدتاً روی سیب‌زمینی و ندرتاً روی برخی دیگر از محصولات غده‌ای نظیر چغندر، تربچه، شلغم و غیره ایجاد می‌شود. با توجه به جایگاه استراتژیک کشت سیب‌زمینی در منطقۀ شمال غرب کشور و علی‌رغم انتشار گستردۀ این بیماری در استان‌های آذربایجان و کردستان، هنوز گزارش دقیقی از عامل اصلی بیماری، میزان پراکنش و نژادهای مختلف این بیماری در دسترس نیست. هدف این پژوهش شناسایی مولکولی عامل اصلی اسکب سیب‌زمینی در استان‌های آذربایجان شرقی و کردستان و بررسی ارتباط بین بیماری‌زایی این باکتری و وجود ژن تاکستومین Aبود مواد و روش‌ها: در فصل برداشت سال‌های 1391-1389 از غده‌های دارای علائم جرب در مزارع سیب‌زمینی نمونه‌برداری و به آزمایشگاه منتقل شدند. پس از جداسازی و خالص‌سازی باکتری، جدایه‌های باکتریایی براساس ویژگی‌های مورفولوژیکی، تست‌های بیوشیمیایی و نیز با استفاده از آزمون PCR توسط آغازگر عمومی جنسStreptomyces و آغازگر اختصاصی گونۀ S. scabies ارزیابی شدند. همچنین قدرت بیماری‌زایی جدایه‌ها روی غدۀ سیب‌زمینی و تربچه و نیز حضور ژن تولیدکنندۀ توکسین تاکستومین A در نمونه‌ها بررسی شد. نتایج: از بین جدایه‌ها، براساس صفات مورفولوژیک و تست‌های بیوشیمیایی و آزمون PCR ، 32 جدایه متعلق به جنس Streptomyces شناسایی شد. در تست بیماری‌زایی روی غدۀ سیب‌زمینی و تربچه 26 جدایه از 32 جدایه واکنش مثبت نشان دادند. نتیجۀ آزمون PCR با آغازگر اختصاصی گونۀ S. scabies به‌صورت مولکولی نیز اثبات کرد که این 26 جدایه به گونۀ S. scabies متعلق هستند. ضمناً نتایج آزمون PCR با آغازگر اختصاصی ژن بیماری‌زایی تاکستومین A (txt A) نشان داد این ژن در تمام 26 جدایه با قدرت بیماری‌زای وجود دارد که بیانگر همبستگی کامل قدرت بیماری‌زایی این باکتری در گیاهان و وجود این ژن در باکتری است. ‌ بحث و نتیجه‌گیری: این اولین گزارش علمی است که وجود این بیمارگر را به‌صورت مولکولی در منطقه اثبات می‌کند. نتایج به‌دست‌آمده و وجود جدایه‌های مثبت فراوان در داخل نمونه‌ها، حاکی از آلودگی گستردۀ مزارع سیب‌زمینی استان‌های آذربایجان و کردستان به بیماری جرب معمولی است.

پژوهشی- فارسی

جداسازی و شناسایی مولکولی باکتری‌های اندوفیت نعناع فلفلی، بابونه، مارچوبه و بررسی تأثیر جدایه‌ها در بازدارندگی فعالیت قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی

وحیده فغانی زاده؛ محمد حسین ارزانش؛ سجاد یزدان ستاد؛ رضا نظام زاده

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1395، صفحه 171-182

https://doi.org/10.22108/bjm.2016.21002

چکیده

مقدمه: باکتری‌های اندوفیت از میکروارگانیسم‌های غیربیماری‌زای ساکن بافت‌های گیاهی‌اند که با تولید فاکتورهای رشد باعث افزایش متابولیسم، رشد و مقاومت گیاه در برابر عوامل بیماری‌زا و تنش‌های محیطی ... بیشتر مقدمه: باکتری‌های اندوفیت از میکروارگانیسم‌های غیربیماری‌زای ساکن بافت‌های گیاهی‌اند که با تولید فاکتورهای رشد باعث افزایش متابولیسم، رشد و مقاومت گیاه در برابر عوامل بیماری‌زا و تنش‌های محیطی می‌شوند. این مطالعه به‌منظور جداسازی و شناسایی مولکولی باکتری‌های اندوفیت گیاهان دارویی نعناع فلفلی، بابونه و مارچوبه و بررسی فعالیت ضدمیکروبی جدایه‌ها علیه چندین پاتوژن گیاهی (آسپرژیلوس نایجر، آلترناریا آلترناتا، فوزاریوم اکسی پوروم و موکور هایمالیس) و نیز بررسی تأثیر جدایه‌های اندوفیت بر عملکرد رشد گیاهان، انجام گرفت. مواد و روش‌ها: باکتری‌های اندوفیت از بافت ریشۀ نعناع فلفلی، بابونه و مارچوبه جداسازی شد. فعالیت ضدقارچی جدایه‌های اندوفیت روی پاتوژن‌های قارچی آسپرژیلوس نایجر، آلترناریا آلترناتا، فوزاریوم اکسی پوروم و موکور هایمالیس با استفادهاز روش ایجاد چاهک در محیط مولر هینتون آگار بررسی شد. هر بذر گیاه به سوسپانسیون جدایه‌های اندوفیت تلقیح و در گلدان‌های حاوی 300 گرم خاک کاشته شد. تأثیر جدایه‌های تلقیح‌شده روی پارامترهای رویشی گیاهان بررسی و با نرم‌افزار آماری SAS 9.2 تحلیل شد. نتایج: در مجموع 6 جدایۀ اندوفیت متعلق به جنس باسیلوس از ریشۀ گیاهان موردمطالعه جدا شد. بررسی‌های آماری و نتایج حاصل از تجزیۀ واریانس داده‌ها نشان داد که جدایه‌ها تأثیر معنی‌داری را در فعالیت بازدارندگی پاتوژن‌های قارچی و نیز در رشد گیاهان آزمایش‌شده داشتند. رشد سه گیاه نعناع فلفلی، بابونه، و مارچوبه نشان داد که نمونه‌های گیاهی تیمارشده با باکتری‌های اندوفیت در مقایسه با نمونه‌های فاقد تیمار باکتری، طول بیشتر داشت. ‌ بحث و نتیجه‌گیری: در این مطالعه، باکتری‌های اندوفیت از سه گیاه نعناع فلفلی، بابونه، و مارچوبه جدا شد و تأثیر فعالیت بازدارندگی جدایه‌ها روی پاتوژن‌های قارچی رایج و نیز در بهبود رشد گیاهان تأیید شد. با توجه به پتانسیل بالقوۀ اندوفیت‌ها، این میکروارگانیسم‌ها به‌عنوان عوامل بیوکنترل در کشاورزی، جهت افزایش مقاومت گیاهان در برابر بیماری‌زاهای قارچی و تنش‌های محیطی و نیز در بهبود رشد و باروری گیاهان می‌توانند استفاده شوند.

دوره 12 (1402)

دوره 11 (1401)

دوره 10 (1400)

دوره 9 (1399)

دوره 8 (1398)

دوره 7 (1397)

دوره 6 (1396)

دوره 5 (1395)

دوره 4 (1394)

دوره 3 (1393)

دوره 2 (1392)

دوره 1 (1391)

دوره و شماره: دوره 5، شماره 19، آذر 1395

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده