نوع مقاله : پژوهشی- فارسی
نویسندگان
1 کارشناس ارشد میکروبیولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اشکذر، اشکذر، ایران
2 دانشیار میکروبیولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران
چکیده
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction:Acinetobacter baumannii is a gram-negative coccobacill that has a great distribution in the nature and is considered as one of the important causes of hospital infections. Due to the antibiotic resistances in this bacterium several problems in the successful treatment of patients and subsequently their mortality have been occurred. The present study was carried out in order to detect the most prevalent antibiotic resistance genes in Acinetobacter baumannii strains isolated from the hospital infections.
Materials and methods: This descriptive study was carried out on 121 strains ofAcinetobacter baumannii isolated from clinical samples of two hospitals of Tehran city. After identifying isolates using the biochemical tests, the antibiotic resistance pattern of them was done using the disk diffusion and molecular (in order to identify the antibiotic resistance genes) methods.
Results: Of 121 strains of Acinetobacter baumannii isolated from infectious samples, the most commonly detected antibiotic resistance was against tetracycline and the most sensitivity was achieved against chloramphenicol, nitrofurantoin and meropenem by distribution of 1.65 %. The distribution of dfrA1, tet(A), aac(3)-IV, sul1, tet(B), aadA1, qnr, CITM, blaSHV, sim, vim, oxa-58-like. Oxa-24-like, imp, oxa-51-like, oxa-23-like, cat1 and cmlA were 79 (65.27 %),
71 (58.67 %), 68 (56.19 %), 67 (55.37 %), 44 (36.36 %), 41 (33.88 %), 29 (23.96 %), 28 (23.14%), 24 (19.83 %), 17 (14.04 %), 16 (13.22 %), 14 (11.57 %), 12 (9.91 %), 10 (8.26 %), 9 (7.43 %), 8 (6.61 %), 5 (4.13 %) and 3 (2.47 %), respectively.
Discussion and conclusion: Multiple antibiotic resistance in studied isolates the use of molecular techniques in the antibiogram test to select the most effective antibiotic treatment of infections and the importance of continued antibiotic surveillance that will provide succession in the efforts of infection control programs for the future.
کلیدواژهها [English]
. مقدمه
اسینتوباکترها کوکوباسیلهای گرم منفی و هوازی اجباری هستند که زندگی در محیطهای مرطوب را ترجیح میدهند (1). مهمترین گونه از این جنس اسینتوباکتر بومانی است که عامل بیماریهای مختلفی از قبیل پنومونی، سپتی سمی، عفونتهای دستگاه ادراری، عفونتهای پوستی و زخم، مننژیت و اندوکاردیت میباشد (2 و 3). میزان کلونیزاسیون اسینتوباکتر بومانی در افراد بستری شده در بیمارستان به ویژه در آنهایی که مدت بستری شدنشان به درازا کشیده و یا درمان آنتیبیوتیکی وسیع و یا درمان ضد سرطان دریافت داشتهاند، در حال افزایش است (4 و 5). یکی از مشکلات موجود در مورد اسینتوباکتر بومانی ظهور سویههایی با مقاومت چند دارویی است که به کلاسهای مختلف آنتیبیوتیکها نظیر بتالاکتامها، آمینوگلیکوزیدها و فلوروکینولونها مقاوماند (3). این مقاومتها بیشتر با واسطه ژنهایی انجام میشود که بر روی عناصر ژنتیکی متحرک مثل ترانسپوزونها و اینتگرونها قرار داشته و به سادگی در میان باکتریها انتشار مییابند (6). مقاومت به آمینوگلیکوزیدها توسط ژنهای aacC1(استیل ترانسفرازی را کد میکند که باعث مقاومت به جنتامایسین میشود)، ژن aadA1 (آدنیل ترانسفرازی را کد میکند که باعث مقاومت به استرپتومایسین و اسپکتینومایسین میشود)، ژن aadB (آدنیل ترانسفرازی را کد میکند که باعث مقاومت به جنتامایسین، توبرامایسین و کانامایسین میشود) و ژن aphA6 (فسفوترانسفرازی را کد میکند که باعث مقاومت به جنتامایسین، آمیکاسین، کانامایسین و نئومایسین میشود). مقاومت به پنی سیلینها و سفالوسپورینها از طریق آنزیم بتالاکتامازی است که توسط ژن ADC7 و یا ژن OXAset کد میشود (7). به نظر میرسد عوامل ضد میکروبی جدیدی که بتواند در مقابل این باکتری فعالیت مؤثر داشته باشند در آینده نزدیک در دسترس نباشد که این موضوع اهمیت فعالیت عوامل ضد میکروبی رایج را بیشتر میکند. مطالعه حاضر با هدف ردیابی شایعترین ژنهای کدکننده مقاومت آنتیبیوتیکی در ایزولههای اسینتو باکتر بومانی جدا شده از بیماران بستری در دو بیمارستان بزرگ شهر تهران و تعیین الگوی حساسیت آنتیبیوتیکی این ایزولهها انجام گرفت.
. مواد و روشها
ایزولههای باکتریایی: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، 500 نمونه بالینی شامل خون (98 نمونه)، خلط (141 نمونه)، ادرار (92 نمونه)، چرک (134 نمونه) و مایع مغزی نخاعی (35 نمونه) از بیماران بستری در بیمارستانهای پیامبران و بقیة اله (عج) تهران طی مدت 6 ماه (اسفند91 تا شهریور 92) جداسازی و به آزمایشگاه انتقال داده شد. در آزمایشگاه هر نمونه روی محیطهای مک کانکی آگار و بلاد آگار کشت داده و به مدت 24 ساعت در 37 درجه سانتیگراد انکوبه شد. پس از 24 ساعت، با آزمایش مستقیم (رنگ آمیزی گرم) وجود کوکوباسیلهای گرم منفی اسینتوباکتر به روش میکروسکوپی تایید شد. سپس، برای تشخیص گونههای مختلف اسینتو باکتر تستهای بیوشیمیایی IMVIC، اوره آز، TSI، OF، MRVP، SIM، کاتالاز و اکسیداز و رشد در 37 و 42 درجه سانتیگراد انجام شد. ایزولههایی که دارای واکنش لاکتوز منفی، غیر متحرک، اکسیداز منفی، کاتالاز مثبت، اندول منفی، پیگمان منفی، اوره آز مثبت، سیترات مثبت، H2S منفی، MR منفی وVP منفی بودند به عنوان اسینتو باکتر بومانی جداسازی شد و در منفی70 درجه سانتیگراد در محیط پپتون واتر که حاوی 30 درصد گلیسرول، نگه داری شد.
به منظور تایید قطعی اسینتو باکتر بومانی در ایزولههای مورد مطالعه، از آزمایش PCR در حضور زوج پرایمرهای نشان داده شده در جدول 1 (با ردیابی ژن 16S-23S ribosomal DNA) استفاده شد. واکنش PCR در حجم 25 میکرولیتر واجد 5/2 میکرولیتر بافر با غلظت 10 برابر[1]، 5/1 میلیمولکلرید منیزیم[2]، 100 میکرومول dNTP mix، 1 واحد آنزیم پلی مراز[3] (فرمنتاس- لیتوانی)، 1 میکرومول از زوج پرایمرهای F و R و 2 میکرولیتر از DNA مربوط به هر ایزوله تنظیم شد. برنامه حرارتی مورد استفاده در این مرحله شامل یک سیکل 94 درجه سانتیگراد به مدت 3 دقیقه، 30 سیکل تکراری 95 درجه سانتیگراد به مدت 40 ثانیه، 59 درجه سانتیگراد به مدت 55 ثانیه، 72 درجه سانتیگراد به مدت 60 ثانیه و سیکل انتهایی 72 درجه سانتیگراد به مدت 6 دقیقه بود. وجود قطعه 208جفت بازی تکثیر یافته در این واکنش نشانگر وجود اسینتو باکتر بومانی در کلونیهای مورد مطالعه بود (8).
.آزمون تعیین حساسیت و مقاومت ایزولهها نسبت به آنتیبیوتیکها: مقاومت نسبت به آنتیبیوتیکها با استفاده از دیسکهای آنتیبیوتیکی ساخت شرکت پادتن طب، ایران، بر اساس دستورالعمل 2010 [4]CLSI و مطالعات مشابه و با استفاده از روش انتشار دیسک در محیط مولر هینتون آگار ارزیابی شد (7، 9، 10 و 11). شایان ذکر است از سویه استاندارد اشریشیا کلی ATCC 25922 به عنوان کنترل منفی کیفیت آنتی بیوگرام و سویه استاندارد اسینتوباکتر بومانی ATCC 19606 به عنوان کنترل مثبت کیفیت آنتی بیوگرام استفاده شد. آنتیبیوتیکهای آزمون شده شامل: تتراسایکلین (30 میکروگرم/ دیسک)، سفتازیدیم (30 میکروگرم/ دیسک)، سیپروفلوکساسین (30 میکروگرم/ دیسک)، کوتریموکسازول (25/1/ 75/23 میکروگرم/ دیسک)، توبرامایسین (10 میکروگرم/ دیسک)، کلرامفنیکل (30 میکروگرم/ دیسک)، نورفلوکساسین (10 میکروگرم/ دیسک)، آمیکاسین (30 میکروگرم/ دیسک)، جنتامایسین (10 میکروگرم/ دیسک)، ریفامپین (5 میکروگرم/ دیسک)، سفالوتین (30 میکروگرم/ دیسک)، استرپتومایسین (10 میکروگرم/ دیسک)، تری متوپریم (5 میکروگرم/ دیسک)، لووفلوکساسین (5 میکروگرم/ دیسک)، ایمی پنم (10 میکروگرم/ دیسک)، مروپنم (10 میکروگرم/ دیسک)، نیتروفورانتوئین (300 میکروگرم/ دیسک)، آزیترومایسین (15 میکروگرم/ دیسک) و اریترومایسین (15 میکروگرم/ دیسک) بودند. در این روش سوسپانسیون باکتری با کدورت معادل 5/0 مک فارلند بر روی محیط مولر هینتون آگار تلقیح شد. پس از گذاشتن دیسکها در محیط کشت و 24 ساعت انکوباسیون در دمای 37 درجه سانتیگراد، قطر هاله عدم رشد برای هر آنتیبیوتیک مطابق با دستورالعمل مربوطه به عنوان حساس و مقاوم ثبت شد.
.ردیابی ژنهای کدکننده مقاومت آنتیبیوتیکی: برای ردیابی شایعترین ژنهای کدکننده مقاومت آنتیبیوتیکی شامل ژنهای aadA1(کدکننده مقاومت به استرپتومایسین)، aac (3) -IV(کدکننده مقاومت به جنتامایسین) ، sul1(کدکننده مقاومت به سولفونامید)، blaSHV و CITM(کدکننده مقاومت به بتالاکتام)، cat1 و cmlA(کدکننده مقاومت به کلرامفنیکل)، tet (A) وtet (B) (کدکننده مقاومت به تتراسایکلین) ، dfrA1(کدکننده مقاومت به تری متوپریم)، qnr(کدکننده مقاومت به کوئینولون)، impو vimوsim (کدکننده مقاومت به کربنی سیلین)، Oxa-51-like، Oxa-23-like Oxa-24-like، Oxa-58-like (کدکننده مقاومت به اگزاسیلین)، از زوج پرایمرهای نشان داده شده در جدول 1 به روش PCR استفاده شد. برای این منظور ابتدا DNA ژنومی از ایزولههای اسینتو باکتر بومانی جدا شده در مرحله قبل با استفاده از کیت استخراج [5] DNA ساخت شرکت فرمنتاس- لیتوانی[6] استخراج و بسته به اندازه قطعات ژنی مورد مطالعه در چند مرحله به روش DNA چندگانهای آزمایش شد:
برای ردیابی ژنهای aadA1، aac (3) -IV، sul1، blaSHV، CITM، cat1، cmlA، tet (A)، tet (B) ، dfrA1 وqnr واکنش PCR چندگانه ای[7] در حجم 50 میکرولیتر واجد 5 میکرولیتر بافر با غلظت 10 برابر، 2 میلیمول کلرید منیزیم، 150 میکرومول dNTP mix، 5/0 میکرومول از زوج پرایمرهایF و R (مربوط به هر ژن)، 5/1 واحد آنزیم پلی مراز و 2 میکرولیتر از DNA مربوط به هر نمونه تنظیم شد. برنامه حرارتی مورد استفاده برای تکثیر قطعات ژنی فوق شامل یک سیکل 94 درجه سانتیگراد به مدت 6 دقیقه، 33 سیکل تکراری 95 درجه سانتیگراد به مدت 70 ثانیه، 55 درجه سانتیگراد به مدت 65 ثانیه، 72 درجه سانتیگراد به مدت 90 ثانیه و یک سیکل انتهایی 72 درجه سانتیگراد به مدت 8 دقیقه بود (12- 15).
ردیابی سه ژن imp، vim و sim در یک واکنش PCR چندگانه ای به حجم 50 میکرولیتر واجد 5 میکرولیتر بافر با غلظت 10 برابر، 5/1 میلیمول کلرید منیزیم، 100 میکرومول dNTP mix، 1 میکرومول از زوج پرایمرهای F و R مربوط به هر ژن، 1 واحد آنزیم پلی مراز و 5/2 میکرولیتر از DNA مربوط به هر نمونه با برنامه حرارتی زیر انجام شد:
یک سیکل 95 درجه سانتیگراد به مدت 4 دقیقه، 30 سیکل تکراری 94 درجه سانتیگراد به مدت 45 ثانیه، 58 درجه سانتیگراد به مدت 60 ثانیه، 72 درجه سانتیگراد به مدت 40 ثانیه و یک سیکل انتهایی 72 درجه سانتیگراد به مدت 5 دقیقه (16). به منظور ردیابی ژنهای کدکننده مقاومت به اگزااسیلین
(ژنهای Oxa-51-like، Oxa-23-like، Oxa-24-like، Oxa-58-like)، از یک واکنشPCR چندگانهای با حجم 50 میکرولیتر شامل 5 میکرولیتر بافر با غلظت 10 برابر، 5/2 میلیمول کلرید منیزیم، 200 میکرومول dNTP mix، 5/0 میکرومول از زوج پرایمرهای F و R مربوط به هر ژن، 5/1 واحد آنزیم پلی مراز و 2 میکرولیتر ازDNA مربوط به هر ایزوله استفاده شد. برنامه حرارتی مورد استفاده در این مرحله عبارت بود از: یک سیکل 94 درجه سانتیگراد به مدت 5 دقیقه، 32 سیکل تکراری 95 درجه سانتیگراد به مدت 50 ثانیه، 60 درجه سانتیگراد به مدت 60 ثانیه، 72 درجه سانتیگراد به مدت 70 ثانیه و یک سیکل انتهایی 72 درجه سانتیگراد به مدت 10 دقیقه (17).
برای تکثیر قطعات ژنی مورد مطالعه از دستگاه ترموسایکلر [8] استفاده شد. به منظور ردیابی قطعه ژنی تکثیر یافته در PCR از الکتروفورز محصول PCR روی ژل آگاروز استفاده شد. در این مرحله 15 میکرولیتر از محصول PCR مربوط به هر مرحله از آزمایش در حضور مارکر 100 جفت بازی DNA (فرمنتاس- لیتوانی) روی ژل 5/1 درصد آگاروز واجد اتیدیوم بروماید در ولتاژ ثابت 90 ولت به مدت در حدود 45 دقیقه الکتروفورز و پس از مشاهده ژل به دست آمده با دستگاه ترانس لومیناتور UV (UVitech)، انگلستان، تصویر به دست آمده روی کاغذ حرارتی ثبت شد.
.تجزیه و تحلیل آماری نتایج: دادههای حاصل از نتایج به دست آمده در این مطالعه با نرم افزار آماری SPSS ver.16 و مدلهای آماری مربع کای و دقیق فیشر در سطح اطمینان 95 درصد تحلیل شد.
جدول 1- توالی پرایمرهای مورد استفاده جهت ردیابی شایعترین ژنهای کدکننده مقاومت آنتیبیوتیکی در ایزولههای اسینتو باکتر بومانی
مقاومت آنتیبیوتیکی |
نام ژن |
توالی پرایمر (5’-3’) |
اندازه محصول (جفت باز) |
منبع |
Streptomycin |
aadA1 |
(F) TATCCAGCTAAGCGCGAACT (R) ATTTGCCGACTACCTTGGTC |
447 |
12 |
Gentamicin |
aac (3) -IV |
(F) CTTCAGGATGGCAAGTTGGT (R) TCATCTCGTTCTCCGCTCAT |
286 |
12 |
Sulfonamide |
sul1 |
(F) TTCGGCATTCTGAATCTCAC (R) ATGATCTAACCCTCGGTCTC |
822 |
12 |
Beta-lactams |
blaSHV |
(F) TCGCCTGTGTATTATCTCCC (R) CGCAGATAAATCACCACAATG |
768 |
12 |
Beta-lactams |
CITM |
(F) TGGCCAGAACTGACAGGCAAA (R) TTTCTCCTGAACGTGGCTGGC |
462 |
12 |
Chloramphenicol |
cat1 |
(F) AGTTGCTCAATGTACCTATAACC (R) TTGTAATTCATTAAGCATTCTGCC |
547 |
12 |
Chloramphenicol |
cmlA |
(F) CCGCCACGGTGTTGTTGTTATC (R) CACCTTGCCTGCCCATCATTAG |
698 |
12 |
Tetracycline |
tet (A) |
(F) GGTTCACTCGAACGACGTCA (R) CTGTCCGACAAGTTGCATGA |
577 |
13 |
Tetracycline |
tet (B) |
(F) CCTCAGCTTCTCAACGCGTG (R) GCACCTTGCTGATGACTCTT |
634 |
13 |
Trimethoprim |
dfrA1 |
(F) GGAGTGCCAAAGGTGAACAGC (R) GAGGCGAAGTCTTGGGTAAAAAC |
367 |
14 |
Quinolones |
qnr |
(F) GGGTATGGATATTATTGATAAAG (R) CTAATCCGGCAGCACTATTTA |
670 |
15 |
Carbiniciline |
imp |
(F) GAATAGAATGGTTAACTCTC (R) CCAAACCACTAGGTTATC |
188 |
16 |
Carbiniciline |
vim |
(F) GTTTGGTCGCATATCGCAAC (R) AATGCGCAGCACCAGGATAG |
382 |
16 |
Carbiniciline |
sim |
(F) GTACAAGGGATTCGGCATCG (R) GTACAAGGGATTCGGCATCG |
569 |
16 |
Oxacillinases |
Oxa-51-like |
(F) TAATGCTTTGATCGGCCTTG (R) TGGATTGCACTTCATCTTGG |
353 |
17 |
Oxacillinases |
Oxa-23-like |
(F) GATCGGATTGGAGAACCAGA (R) ATTTCTGACCGCATTTCCAT |
501 |
17 |
Oxacillinases |
Oxa-24-like |
(F) GGTTAGTTGGCCCCCTTAAA (R) AGTTGAGCGAAAAGGGGATT |
246 |
17 |
Oxacillinases |
Oxa-58-like |
(F) AAGTATTGGGGCTTGTGCTG (R) CCCCTCTGCGCTCTACATAC |
599 |
17 |
A. baumannii detection |
16S-23S ribosomal DNA |
(F) CATTATCACGGTAATTAGTG (R) AGAGCACTGTGCACTTAAG |
208 |
8 |
. نتایج
همانگونه که در جدول 2 مشهود است از مجموع 500 نمونه اخذ شده از انواع عفونتهای بیمارستانی تعداد 121 نمونه (20/24 درصد)، آلوده به اسینتو باکتر بومانی بودند که در این میان بیشترین میزان آلودگی مربوط به نمونههای اخذ شده از خون (موارد باکتریمی) با 87/43 درصد و کمترین میزان مربوط به نمونههای اخذ شده از چرکها و آبسههای سطحی با 94/11 درصد آلودگی برآورد شد. تجزیه و تحلیل آماری نتایج نشانگر وجود اختلاف آماری معناداری
(023/0P value = ) بین میزان آلودگی نمونههای خون با نمونههای اخذ شده از عفونتهای چرکی و مایع مغزی نخاعی[9] بود. تمام 121 ایزوله اسینتو باکتر بومانی جدا شده به منظور تعیین الگوی حساسیت آنتیبیوتیکی در حضور شایعترین آنتیبیوتیکهای مورد استفاده در درمان بیماریهای عفونی در انسان به روش انتشار دیسکی ساده مطالعه شدند، که نتایج آن در جدول 3 نشان داده شده است. بر اساس اطلاعات این جدول 90/90 درصد از ایزولهها نسبت به آنتیبیوتیک تتراسایکلین مقاوم بودند اما مقاومت به آنتیبیوتیک کلرامفنیکل، نیتروفورانتوئین و مروپنم با فراوانی 65/1 درصد کمترین مقدار بود.
تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات مربوط به جدول بالا نشانگر وجود اختلاف آماری معنادار بین مقاومت آنتیبیوتیکی ایزولههای اسینتو باکتر بومانی به تتراسایکلین با سه آنتیبیوتیک کلرامفنیکل، نیتروفورانتوئین و مروپنم (012/0P value = )، بین مقاومت به تتراسایکلین و مقاومت به ایمی پنم و لووفلوکساسین (146/0P value = ) و نیز بین مقاومت به تری متوپریم با پنج آنتیبیوتیک کلرامفنیکل، نیتروفورانتوئین، مروپنم، ایمی پنم و لووفلوکساسین (321/0P value = ) بود.
حضور شایعترین ژنهای کدکننده مقاومت به آنتیبیوتیکهای معمول در درمان عفونتهای بیمارستانی در انسان به روش PCR چندگانه ای بررسی شدند. همان گونه که در جدول 4 آورده شده است، فراوانی حضور ژنهای کدکننده مقاومت به تتراسایکلین (03/95 درصد) بیشترین و ژنهای کدکننده مقاومت به کلرامفنیکل (6/6 درصد) کمترین مقدار بود. در این میان ژنهای کدکننده مقاومت به کربنی سیلینها و اگزاسیلینها با 73/29 و 52/35 درصد از ایزولههای اسینتو باکتر بومانی جدا شده ردیابی شدند.
تحلیل آماری اطلاعات جدول بالا نشانگر وجود اختلاف آماری معنا دار بین فراوانی حضور ژنهای tetA و tetB با سایر ژنهای مورد مطالعه
(241/0P value = ) بود.
تصاویر مربوط به الکتروفورز محصول PCR مربوط به تعدادی از ژنهای مورد مطالعه در شکل 1 نشان داده شده است:
شکل 1- ژل حاصل از الکتروفورز محصول PCR مربوط به ژنهای dfrA1 (قطعه 367 جفت بازی)، tetB (قطعه 634 جفت بازی)، aadA1 (قطعه 447 جفت بازی) و aac (3) -IV (قطعه 286 جفت بازی)، ستون M= مارکر 100 جفت بازی DNA، ستون 1= کنترل منفی
جدول 2- فراوانی ایزولههای اسینتوباکتر بومانی برحسب نوع نمونه بالینی
نوع نمونه |
تعداد نمونه اخذ شده |
تعداد ایزوله اسینتو باکتر بومانی |
درصد |
خون |
98 |
43 |
87/43 |
خلط |
141 |
34 |
11/24 |
ادرار |
92 |
22 |
91/23 |
چرک |
134 |
16 |
94/11 |
مایع مغزی نخاعی (CSF) |
35 |
6 |
14/17 |
تعداد کل |
500 |
121 |
20/24 |
جدول 3- الگوی مقاومت آنتیبیوتیکی در ایزولههای اسینتو باکتر بومانی جدا شده از عفونتهای بیمارستانی
نمونه |
استرپتومایسین |
جنتامایسین |
آمیکاسین |
توبرامایسین |
کوتریموکسازول |
سفالوتین |
سفتازیدیم |
تتراسایکلین |
تری متوپریم |
خون (43) |
11 |
19 |
8 |
7 |
29 |
12 |
8 |
41 |
28 |
خلط (34) |
7 |
10 |
3 |
2 |
17 |
9 |
2 |
30 |
26 |
ادرار (22) |
6 |
7 |
4 |
3 |
11 |
2 |
7 |
20 |
12 |
چرک (16) |
12 |
2 |
0 |
0 |
4 |
0 |
3 |
15 |
9 |
مایع مغزی نخاعی (6) |
2 |
0 |
0 |
0 |
1 |
2 |
0 |
4 |
0 |
کل (121) |
38 (40/31 %) |
38 (40/31 %) |
15 (39/12 %) |
12 (91/9 %) |
62 (23/51 %) |
25 (66/20 %) |
20 (52/16 %) |
110 (90/90 %) |
75 (98/61 %) |
نمونه |
سیپروفلوکساسین |
لووفلوکساسین |
ایمی پنم |
مروپنم |
کلرامفنیکل |
نیتروفورانتوئین |
آزیترومایسین |
ریفامپین |
اریترومایسین |
خون (43) |
5 |
0 |
1 |
1 |
0 |
0 |
4 |
2 |
4 |
خلط (34) |
4 |
3 |
2 |
0 |
0 |
0 |
2 |
4 |
3 |
ادرار (22) |
1 |
2 |
1 |
1 |
1 |
2 |
3 |
4 |
3 |
چرک (16) |
0 |
2 |
2 |
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
7 |
مایع مغزی نخاعی (6) |
2 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
کل (121) |
12 (91/9 %) |
8 (61/6 %) |
7 (5/78 %) |
2 (65/1 %) |
2 (65/1 %) |
2 (65/1 %) |
10 (26/8 %) |
10 (26/8 %) |
17 (04/14 %) |
جدول 4- توزیع ژنهای کدکننده مقاومت به آنتیبیوتیکها در ایزولههای اسینتو باکتر بومانی جدا شده از عفونتهای بیمارستانی
qnr |
dfrA1 |
tetB |
tetA |
CITM |
blaSHV |
sul1 |
aac (3) -IV |
aadA1 |
نمونه |
16 |
28 |
11 |
31 |
12 |
8 |
30 |
34 |
12 |
خون (43) |
7 |
27 |
12 |
20 |
10 |
8 |
18 |
13 |
8 |
خلط (34) |
3 |
12 |
7 |
14 |
2 |
5 |
12 |
14 |
7 |
ادرار (22) |
0 |
10 |
9 |
6 |
1 |
3 |
5 |
7 |
12 |
چرک (16) |
3 |
2 |
5 |
0 |
3 |
0 |
2 |
0 |
2 |
مایع مفزی نخاعی (6) |
29 (96/23%) |
79 (28/65%) |
44 (36/36%) |
71 (67/58%) |
28 (14/23%) |
24 (83/19%) |
67 (37/55%) |
68 (19/56 %) |
41 (88/33 %) |
کل (121) |
imp |
cmlA |
cat1 |
Oxa-58-like |
Oxa-24-like |
Oxa-23-like |
Oxa-51-like |
sim |
vim |
نمونه |
2 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
3 |
7 |
4 |
خون (43) |
4 |
0 |
0 |
3 |
8 |
4 |
3 |
0 |
2 |
خلط (34) |
2 |
1 |
4 |
6 |
2 |
3 |
2 |
5 |
7 |
ادرار (22) |
2 |
2 |
1 |
2 |
0 |
1 |
0 |
5 |
3 |
چرک (16) |
0 |
0 |
0 |
3 |
1 |
0 |
1 |
0 |
0 |
مایع مفزی نخاعی (6) |
10 (26/8%) |
3 (47/2%) |
5 (13/4%) |
14 (57/11%) |
12 (91/9%) |
8 (61/6%) |
9 (43/7%) |
17 (04/14%) |
16 (22/13%) |
کل (121) |
. بحث و نتیجه گیری
امروزه گسترش ژنهای مقاومت آنتیبیوتیکی با ایجاد مقاومتهای آنتیبیوتیکی چندگانه به مشکل مهمی در درمان عفونتهای حاصل از اسینتو باکترها تبدیل شده است (18). مطالعات مختلف نشان داده که اسینتو باکتر بومانی به بیشتر آنتیبیوتیکهای بتالاکتام و کینولونها مقاوم بوده و مقاومت آن به آمینوگلیکوزیدها نیز در حال افزایش است (19). مطالعه حاضر با هدف تعیین الگوی مقاومت آنتیبیوتیکی ایزولههای اسینتو باکتر بومانی جدا شده از عفونتهای بیمارستانی با دو روش معمول آنتی بیوگرام و ردیابی ژنهای کدکننده مقاومت آنتیبیوتیکی (به روش PCR) انجام گرفت و مشخص شد که تمام ایزولههای مورد بررسی دارای مقاومت آنتیبیوتیکی چندگانه بودهاند و به آنتیبیوتیکهای استرپتومایسین، جنتامایسین، تتراسایکلین، تری متوپریم و کوتریموکسازول مقاوم هستند؛ اما تمام آنها نسبت به سه آنتیبیوتیک کلرامفنیکل، نیتروفورانتوئین و مروپنم حساس بودند که در مطالعه انجام شده توسط کارولوسکی[x] و همکاران در فاصله سالهای 1998 تا 2001 این امر به اثبات رسیده و آنها نیز حساسیت ایزولههای اسینتو باکتر به مروپنم را 90 درصد گزارش کردهاند (20). در مطالعهای که توسط آیان[xi] و همکاران در سال 2003 انجام گرفت مشخص شد که از 52 سویه مورد مطالعه، همه ایزولهها به پیپراسیلین، تازوباکتام، تیکارسیلین-کلاولانیک اسید، سفپیم، سفوتاکسیم، سفتازیدیم، سفتریاکسون، جنتامایسین و آزترونام مقاوم بوده و مقاومت به توبرامایسین، سیپروفلوکساسین، آمپی سیلین- سولباکتام، کوتریموکسازول و آمیکاسین به ترتیب در 5، 8، 55، 66 و 74 درصد ایزولهها مشاهده شد (21). مطالعهای که توسط باسوستاگلو[xii] و همکاران در سال 2001 به منظور بررسی ویژگیهای اپیدمیولوژیک سویههای اسینتو باکتر بومانی انجام گرفت نشان داد که از 32 ایزوله اسینتو باکتر بومانی مورد بررسی، همه ایزولهها به ایمی پنم حساس بودند که با نتایج این پژوهش مطابقت دارد (22). در مطالعهای که توسط اسمولیلکوو[xiii] و همکاران به منظور بررسی عفونتهای ناشی از اسینتو باکتر بومانی با مقاومت دارویی چندگانه انجام گرفت مشخص شد که 93 درصد سویهها به ایمی پنم و 100 درصد سویهها به کلیستین و آمپی سیلین- سولباکتام حساس میباشند (23). در مطالعه وانگ[xiv] و همکاران در سال 2003 که بر روی اپیدمیهای ناشی از اسینتو باکتر بومانی مقاوم به دارو در بخش ICU انجام گرفت، مشخص شد که تمام سویهها به آزترونام، آمیکاسین، آمپی سیلین- سولباکتام، سفتازیدیم، سفپیم، سیپروفلوکساسین، جنتامایسین، ایمی پنم، مروپنم، پیپراسیلین- تازوباکتام و تیکارسیلین- کلاولانیک اسید مقاوم و به پلی میکسین حساس هستند (24). در مطالعه ما 6/87 درصد سویهها به آمیکاسین حساس بودند که در این مورد نتایج پژوهش حاضر با نتایج پژوهش وانگ و همکاران مطابقت ندارد. همچنین برخلاف مطالعه اسمولیاکوو در مطالعه وانگ تمام سویهها به ایمی پنم و آمپی سیلین -سولباکتام مقاوم بودند (23 و 24). میرنژاد[xv] و همکاران در مطالعه انجام شده در سال 1390 نشان دادند که مروپنم و توبرامایسین مؤثرترین آنتیبیوتیک در درمان عفونتهای بیمارستانی ناشی از اسینتوباکتر بومانی بوده در حالی که ایزولههای مورد بررسی مقاومت بسیار بالایی در برابر سفپیم و آمیکاسین نشان دادند (25). در مطالعهای که در سال 2008 در ترکیه انجام شد، میزان مقاومت نسبت به پییراسیلین، پیپراسیلین- تازوباکتام، سیپروفلوکساسین و سفتازیدیم به ترتیب 100، 4/92، 3/83 و 2/74 درصد بود و مقاومت بالایی نیز نسبت به سایر آنتیبیوتیکها گزارش شد (26)، در حالی که در مطالعه کای[xvi] و همکاران در سال 2012 از مجموع 176 ایزوله اسینتو باکتر، 128 ایزوله MDR بوده اند که از میان آنها 63/90 درصد به ایمی پنم و 31/95 درصد به مروپنم مقاوم بوده اند اما در عین حال تنها 63/15 درصد نسبت به سیپروفلوکساسین مقاومت داشتند (27). کرباسی زاده و حیدری [xvii] در بررسی الگوی مقاومت آنتیبیوتیکی 50 ایزوله اسینتوباکتر بومانی جدا شده از بخش مراقبتهای ویژه در شهر اصفهان نشان دادند که 85 درصد ایزولهها دارای مقاومت آنتیبیوتیکی چندگانه هستند (28). طالبی طاهر[xviii] و همکاران از 51 نمونه خلط مورد مطالعه 35 ایزوله اسینتوباکتر جدا کردند که درصد بالایی از ایزولهها به ایمی پنم، پیپراسیلین، تازوباکتام، سفالوسپورینهای نسل سوم و جنتامایسین مقاوم بوده و نتیجه گرفتند که مقاومت آنتیبیوتیکی در گونههای اسینتوباکتر رو به افزایش بوده و اقدامات پیشگیری کننده سریع انجام شود (29).
در بخش ردیابی ژنهای کدکننده مقاومت آنتیبیوتیکی ژنهای tetAوtetB با فراوانی 04/95 درصد شایعترین ژنهای ردیابی شده در ایزولههای مورد مطالعه بودند.
ژنهای کدکننده مقاومت به کربنی سیلینها (vim، sim وimp) و اکساسیلینها (، Oxa-51-lik، Oxa-23-lik، Oxa-24-likوOxa-58-lik) در 53/35 و 36/36 درصد از ایزولههای اسینتو باکتر بومانی جدا شده حضور داشتند. در مطالعه انجام شده توسط هوجر[xix] و همکاران فراوانی حضور ژنهای blaADCو blaOXA-like، 99 و 97 درصد بود که در مقایسه با این پژوهش بیشتر بود. در این مطالعه ژنهایaacC1، apha6، aadB و aadA1در 56، 71، 48 و 39 درصد از ایزولهها ردیابی شد (6). در حالی که در مطالعه حاضر ژن aadA1 در 33/88 وaac (3) -IV در 56/19 درصد از ایزولههای مورد مطالعه حضور داشت. نمک[xx] و همکاران با ردیابی ژنهای کدکننده مقاومت به آمینوگلیکوزیدها در 101 ایزوله اسینتو باکتر بومانی نشان دادند که ژنهای aacC1 و aadA1 در 68 ایزوله، ژن apha6 در 55 ایزوله و ژن aadB در 31 ایزوله وجود دارند (30). فراهانی خلت آبادی[xxi] و همکاران (1387) الگوی مقاومت آنتیبیوتیکی وتوزیع ژن های کدکننده مقاومت آنتیبیوتیکی در گونههای اسینتوباکتر جدا شده از بیمارستان شهید بهشتی کاشان را مطالعه کردند. در این بررسی 48 ایزوله اسینتوباکتر بومانی، 6 ایزوله اسینتوباکتر لوفی و 6 ایزوله از سایر گونههای اسینتوباکتر از بیماران جدا شد. گونه های اسینتوباکتر به ترتیب بیشترین مقاومت را به آمیکاسین، توبرامایسین، سفتازیدیم، سیپروفلوکساسین، پیپراسیلین-تازوباکتام، داکسی سیکلین، تریمتوپریم/ سولفامتوکسازول، مینوسیکلین، لووفلوکساسین، ایمی پنم و سولباکتام/ آمپی سیلین نشان دادند. مقاومت به چند آنتیبیوتیک در 7/66 درصد ایزولهها دیده شد. میزان حضور ژن های، aphA6، aacC1، ADC-7، OXA SET C، aadA1 و aadB، به ترتیب 39 (65 درصد)، 38 (2/63 درصد)، 34 (7/56 درصد)، 32 (3/53 درصد)، 25 (7/41 درصد) و 2 (3/3 درصد) گزارش شد (31). علت اختلاف در الگوی مقاومت آنتیبیوتیکی تعیین شده در این مطالعه با مطالعات مشابه انجام شده در ایران و خارج از ایران میتواند مربوط به تفاوت در نوع نمونه بالینی اخذ شده، تعداد نمونههای مورد مطالعه، روش نمونه گیری، نوع مطالعه طراحی شده، منطقه جغرافیایی و شرایط آب و هوایی منطقه، اولویت در تجویز آنتیبیوتیکهای مختلف توسط پزشکان منطقه و در دسترس بودن آنتیبیوتیکهای مختلف باشد.
در پایان به این موضوع باید اشاره کرد که آنچه در بیشتر مطالعات به چشم میخورد، این است که بیشتر ایزولههای اسینتو باکتر به سفالوسپورینهای نسل سوم، تیکارسیلین- آزترونام و تیکارسیلین- کلاولانیک اسید مقاوم و به کلیستین حساس هستند. با توجه به این که در کشور ما مطالعات کمی در رابطه با ویژگیهای اپیدمیولوژیک و الگوی مقاومت دارویی ایزولههای اسینتو باکتر بومانی انجام گرفته است، توجه به نقش این باکتری به عنوان یک عامل بالقوه خطرناک در عفونتهای بیمارستانی ضروری به نظر میرسد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان مقاله از زحمات مدیریت محترم بخش عفونی بیمارستانهای مورد مطالعه و کارشناس محترم آزمایشگاه میکروبشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد جناب آقای مهندس منوچهر مومنی تشکر و قدردانی میکنند.
[1]- PCR buffer 10X
[2]- MgCl2
[3]- Taq DNA Polymerase
[4]- Clinical and Laboratory Standards Institute
[5] - DNA Genomic Purification Kit
[6] - Fermentas-Lithuania
[7]- Multiplex PCR
[8]- Thermo Cycler (Eppendorf, Mastercycler ® 5330, Eppendorf- Netheler- Hinz GmbH, Hamburg, Germany)
[9]- Cerebral Spinal Fluid (CSF)
[x]- Karlowsky
[xi]- Ayan
[xii]- Basustaoglu
[xiii]- Smolyakov
[xiv]- Wang
[xv]- Mirnejad
[xvi]- Cai
[xvii]- Karbasizade and Heidary
[xviii]- Talebi-Taher
[xix] -Hujer
[xx]- Nemec
[xxi] -Farahani Kheltabadi