نوع مقاله : پژوهشی- فارسی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی علوم و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، ایران.
2 دانشیار بهداشت مواد غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، ایران.
3 دانشیار بهداشت و ایمنی غذا، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، ایران.
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction:The enterotoxigenic Staphylococcus aureus is considered as one of the most common agents of food poisoning, gastroenteritis, diarrhea and vomiting that the presence of bacterial virulence genes can be as the most important cause of this foodborn illness. The present study was conducted to determine the presence of S. aureus and its virulence factors in chicken nugget and ready to eat foods in Iran.
Materials and methods: In summer 2012 a total of 420 samples chicken nuggets were collected from randomly selected retail stores in Isfahan provinces, Iran. Samples were cultured and the positive results were studied using PCR for detection of sea-sej virulence genes.
Results: Results showed that 24 of 420 samples (5.7 %) were found to be contaminated with S. aureus. Also 23 of 24 isolated S. aureus were positive for one or more entrotoxin genes. The most detected genes were sea (25 %), sec (12.5 %), sed + sej (4.16 %), sed + seg (4.16 %), seg + sei (4.16 %), sea + seg (8.33 %), seb + sej + sei (4.16 %), sea + sed (12.5 %), sea + sec + sej (12.5 %). The most commonly detected genes were sea and sec.
Discussion and conclusion: The chicken nugget can be easily contaminated by the S. aureus and usually this contamination causes Staphylococcal food poisoning. Therefore, some food safety and quality standards need to be applied and performed in most of food units to control prevalence of S. aureus and its virulence factors. Nowadays, consumption of fast foods like chicken nuggets is very popular. Therefore, it is important to study the prevalence of enterotoxigenic S. aureus and its virulence genes in chicken nugget that this shows the important public health issue.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
امروزه با وجود پیشرفتهای زیادی که در علم بشر ایجاد شده است، بیماریهای قابل انتقال از طریق غذا، سالانه خسارات اقتصادی قابل ملاحظهای را به جامعه تحمیل میکنند. به طور معمول، مسمومیت غذایی در انسان در اثر مصرف سم تولید شده توسط باکتریهایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس[1] در مواد غذایی به وجود میآید (1 و 2). استافیلوکوکوس اورئوس یک کوکسی گرم مثبت بوده که به شکل یک باکتری کلونیزه شده بر روی پوست و غشاهای مخاطی انسان و حیوانات یافت میشود. این باکتری عامل بروز مسمومیت غذایی، پنومونی، عفونت پوستی، عفونت سپتی سمی و سندرم شوک توکسیک (TSS[2])، در انسان است (3). همچنین، این باکتری در حیوانات عامل ایجاد بیماری ورم پستان، التهاب موضعی استخوانها و عفونت دستگاه ادراری است (4). باکتری استافیلوکوکوس اورئوس به راحتی میتواند درصد بالای نمک و حتی دامنه وسیعی از اسیدیته و دما راتحمل کند (1). این باکتری در گزارشهای فراوانی از فرآوردههای لبنی، فرآوردههای گوشتی، جوجه، ماهی، غذاهای نمکی و تخمیری، آبمیوهها، سبزیجات و حتی غذاهای پخته و نیمه پز، جداسازی شده است (1). هوانگ و همکاران[3] در سال 2007 (5) و کوون و همکاران[4] در سال 2006 (6)، باکتری استافیلوکوکوس اورئوس را از موارد فساد گوشت طیور و محصولات آن، جداسازی کردهاند. بنابراین، ارزیابی حضور این باکتری در گوشت طیور و محصولات آن، ضروری به نظر میرسد.
عامل اصلی عفونت و مسمومیت استافیلوکوکی وجود ژنهای مولد توکسین در استافیلوکوکوس اورئوس است (7). تاکنون 9 انتروتوکسین (sea-see و seg-sej) و 9 توکسین مشابه انتروتوکسین (selk-selr و selu) در استافیلوکوکوس اورئوسهای مولد مسمومیتهای غذایی، شناخته شده است (7، 3 و8). بررسی پیشین نشان میدهد که انتروتوکسینهای نوع A و B استافیلوکوکی به عنوان عامل اصلی مسمومیتهای غذایی استافیلوکوکی در دنیا شناخته شدهاند (9).
ناگت مرغ به عنوان غذای سرخ شده محتوی مواد مغذی شامل چربی، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی بوده که تمایل افراد به مصرف آن نه تنها در ایران بلکه در بیشتر کشورها در حال افزایش است (10). اما تاکنون مطالعه ثبت شدهای از وضعیت آلودگی این فرآورده غذایی به استافیلوکوکوس اورئوس، در ایران انجام نشده است. پژوهش حاضر به منظور ردیابی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس مولد انتروتوکسین در نمونههای ناگت مرغ عرضه شده در استان اصفهان انجام شده است.
.مواد و روشها
جمعآوری نمونهها: در تابستان 1391 در مجموع 420 نمونه انواع ناگت مرغ تولید شده در 9 شرکت مختلف از مراکز فروش در استان اصفهان جمعآوری، در کنار یخ به آزمایشگاه کنترل کیفی مواد غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد منتقل و پس از نمونهگیری از نظر حضور استافیلوکوکوس اورئوس و فراوانی ژنهای مولد انتروتوکسینهای کلاسیک آزمایش شدند. در این مطالعه تجربی نمونهها به طور تصادفی ساده از سطح استان اصفهان انتخاب شدند.
جداسازی استافیلوکوکوس اورئوس: به منظور جداسازی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس، ابتدا 10 گرم از هر نمونه با 90 میلیلیتر از محلول استریل بافر نمک فسفات مخلوط وسپس، به شکل هموژن درآورده شد. برای شمارش کلونیهای باکتریایی از محیط برد پارکر آگار[5] (ساخت شرکت دیفکو[6]، آمریکا) مطابق با دستورالعمل شرکت سازنده استفاده شد. رقتهایی از سوسپانسیون حاوی نمونهها بر روی سطح پلیت برد پارکر آگار به طور سطحی کشت داده شد و به مدت 24 تا 48 ساعت در دمای 37 درجه سلسیوس گرمخانهگذاری شدند. پرگنههای مشکوک رشد کرده در محیط برد پارکر بر روی سطح پلیت آگار خون[7] (ساخت شرکت دیفکو، آمریکا) کشت داده و به مدت 24 ساعت در دمای 37 درجه سلسیوس گرمخانهگذاری شدند. در نهایت، کلونیها از نظر ریختشناسی بررسی شدند. برای تایید تشخیص استافیلوکوکوس اورئوس آزمونهای گرم، کاتالاز، تخمیر مانیتول، کوآگولاز و آزمون وگس-پروسکاور [8] (VP) بر روی پرگنههای مشکوک انجام گرفت (11).
.ردیابی ژنهای کدکننده انتروتوکسینهای
sea, seb, sec, sed, see, seg, seh, sei, sejبه روش واکنش زنجیرهای پلیمراز (PCR): استخراج DNA از ایزولههای استافیلوکوکوس اورئوس جداشده از نمونههای مورد مطالعه با استفاده از کیت استخراج DNA (ساخت شرکت فرمنتاز[9]، لیتوانی) مطابق دستورالعمل شرکت سازنده انجام گرفت و حجم DNA استخراجی، در دانسیته نوری 260 نانومتر بر اساس روش شرح داده شده توسط سامبروکوروسل[10] اندازهگیری شد (12). بعد از تخلیص DNA، تکثیر ژنهای انتروتوکسین انتخابی (sea, seb, sec, sed, see, seg, seh, sei and sej) با استفاده از 9 جفت پرایمر انجام شد. توالی پرایمرها و دماهای مورد استفاده برای تکثیر ژن در جدول 1 ارایه شده است.
جدول 1- پرایمرها ودماهای مورد استفاده برای ردیابی ژنهای مولد انتروتوکسین در استافیلوکوکوس اورئوس
|
منبع |
|
ژن |
توالی نوکلئوتیدی پرایمر |
سایز محصول (bp) |
دمای اتصال پرایمر (C) |
|
15 |
Sea |
SEA-1 |
Ttggaaacggttaaaacgaa |
120 |
50 |
|
|
SEA-2 |
Gaaccttcccatcaaaaaca |
|||
|
15 |
Seb |
SEB-1 |
Tcgcatcaaactgacaaacg |
478 |
50 |
|
|
SEB-2 |
Gcaggtactctataagtgcc |
|||
|
15 |
Sec |
SEC-1 |
Gacataaaagctaggaattt |
257 |
50 |
|
|
SEC-2 |
Aaatcggattaacattatcc |
|||
|
15 |
Sed |
SED-1 |
Ctagtttggtaatatctcct |
317 |
50 |
|
|
SED-2 |
Taatgctatatcttataggg |
|||
|
16 |
See |
SEE-1 |
Aggttttttcacaggtcatcc |
209 |
50 |
|
|
SEE-2 |
Cttttttttcttcggtcaatc |
|||
|
17 |
Seg |
SEG-1 |
Aagtagacatttttggcgttcc |
287 |
55 |
|
|
SEG-2 |
Agaaccatcaaactcgtatagc |
|||
|
17 |
Seh |
SEH-1 |
Gtctatatggaggtacaacact |
213 |
4/46 |
|
|
SEH-2 |
Gacctttacttatttcgctgtc |
|||
|
17 |
Sei |
SEI-1 |
Ggtgatattggtgtaggtaac |
454 |
50 |
|
|
SEI-2 |
atccatattctttgcctttaccag |
|||
|
18 |
Sej |
SEJ-1 |
Catcagaactgttgttccgctag |
142 |
50 |
|
SEJ-2 |
Ctgattttaccatcaaaggtac |
آزمون PCR[11] برای تشخیص ژنهای کدکننده انتروتوکسین در استافیلوکوکوس اورئوس مطابق روش ارائه شده توسط رال[12]و همکاران انجام شد (13). به طور خلاصه فرآیند تکثیر ژن در 25 میکرولیتر مخلوط شامل 1 واحد آنزیم TaqDNAPolymerase (فرمنتاز، لیتوانی)، 200 میکرومول dNTP (فرمنتاز، لیتوانی)، 5/2 میکرولیتر محلول بافرx10 (فرمنتاز، لیتوانی)، 1 میکرومول کلریدمنگنز (فرمنتاز، لیتوانی)، 10 پیکومول پرایمر، 3 میکرولیتر DNA الگو و 3/17 میکرولیتر آب مقطر استریل انجام شد (14).
فرآیند تکثیر با استفاده از دستگاه ترموسایکلر گرادیانت (ساخت شرکت اپندروف[13] آلمان) طی 4 برنامه مختلف به شکل ارایه شده در جدول 2 انجام شد.
محصولات واکنش زنجیرهای پلیمراز در ولتاژ ثابت 90 ولت به مدت 20 تا 60 دقیقه الکتروفورز و با استفاده از رنگاتیدیوم بروماید رنگآمیزی شدند. در نهایت، محصول حاصل از الکتروفورز بر روی ژل 5/1 درصد آگاروز تحت اشعه UV بررسی شد. از استافیلوکوکوس اورئوس سویه استاندارد ATCC 25923، به عنوان کنترل مثبت و از DNase بدون آب به عنوان کنترل منفی استفاده شد.
یافتههای بهدست آمده از آزمایش به منظور تحلیل به نرم افزار Excel انتقال داده شد. این اطلاعات با استفاده از نرم افزارSPSS/18، آزمونهای ضریب همبستگی و مربع کای در سطح P value
جدول 2- فرآیند تکثیر ردیابی ژنهای مولد انتروتوکسین در استافیلوکوکوس اورئوس
|
اهداف |
دناتوراسیون[14] |
اتصال پرایمرها[15] |
تکثیر پرایمر[16] |
تکرار |
|
تشخیص ژنهای sea, seb, sec and sed مولد انتروتوکسین استافیلوکوکوس اورئوس |
94 درجه سلسیوس 2 دقیقه |
55 درجه سلسیوس 2 دقیقه |
72 درجه سلسیوس 60 ثانیه |
30 مرحله |
|
تشخیص ژن see مولد اتنروتوکسین استافیلوکوکوساورئوس |
94 درجه سلسیوس 2 دقیقه |
57 درجه سلسیوس 2 دقیقه |
72 درجه سلسیوس 60 ثانیه |
35 مرحله |
|
تشخیص ژنهای seg, seh and sei مولد اتنروتوکسین استافیلوکوکوس اورئوس |
94 درجه سلسیوس 30 ثانیه |
55 درجه سلسیوس 30 ثانیه |
72 درجه سلسیوس 60 ثانیه |
30 مرحله |
|
تشخیص ژن sej مولد انتروتوکسین استافیلوکوکوس اورئوس |
94 درجه سلسیوس 60 ثانیه |
62 درجه سلسیوس 60 ثانیه |
72 درجه سلسیوس 60 ثانیه |
30 مرحله |
.نتایج
وضعیت آلودگی نمونههای ناگت مرغ به استافیلوکوکوس اورئوسدر جدول 3 آورده شده است. از مجموع 420 نمونه ناگت مرغ، 24 نمونه آلوده به استافیلوکوکوس اورئوس بودند (7/5 درصد). بالاترین میزان آلودگی در نمونههای شرکتC (10 درصد) و کمترین میزان آلودگی در نمونههای شرکتF (2/2 درصد) مشاهده شد. هیچیک از 45 نمونه شرکت H و 40 نمونه شرکت I مورد مطالعه از نظر آلودگی به این پاتوژن مثبت نبودند. هیچ گونه اختلاف معناداری بین میزان شیوع باکتری در نمونههای ناگت در شرکتهای مختلف تولیدکننده این محصول مشاهده نشد.
فراوانی ژنهای مولد انتروتوکسین در بین24 ایزوله استافیلوکوکوس اورئوس جداشده از نمونههای ناگت مرغ جمعآوریشده از استان اصفهان در جدول 4 آمده است. از بین 24 سوش استافیلوکوکوس اورئوس جدا شده از نمونههای ناگت مرغ 23 سوش حامل یک ژن مولد انتروتوکسین، 8 سوش حامل دو ژن مولد انتروتوکسین و 4 سوش حامل سه ژن مولد انتروتوکسین بودند. همچنین، 23 ایزوله (83/95 درصد) حامل حداقل یک ژن مولد انتروتوکسین بودند. در 24 سوش استافیلوکوکوس اورئوس جداشده از نمونههای ناگت مرغ 9 ژنوتیپ متفاوت مشاهده شد. بیشترین ژنهای ردیابی شده در بین استافیلوکوکوس اورئوسهای مورد مطالعه sea (25 درصد)، sec (5/12 درصد)،
sed +sej (16/4 درصد)، sed + seg (16/4 درصد)، seg + sei (16/4 درصد)، sea + seg (33/8 درصد)، seb + sej + sei (16/4 درصد)، sea + sed (5/12 درصد) و sea + sec + sej (5/12 درصد) بودند.
بررسیهای آماری نشان دهنده اختلاف معنادار آماری (P value< 0.05) بین میزان شیوع انتروتوکسین A و سایر انتروتوکسینها بود. هیچ گونه اختلاف آماری معناداری بین میزان شیوع انتروتوکسینها در برندهای مختلف ناگت مرغ دیده نشد. همچنین، هیچ گونه اختلاف معناداری بین میزان شیوع انتروتوکسینهای ترکیبی مختلف دیده نشد.
جدول 3- میزان شیوع استافیلوکوکوس اورئوسهای مولد انتروتوکسینهای کلاسیک در نمونههای ناگت مرغ در استان اصفهان
|
نمونههای مثبت استافیلوکوکوس اورئوس (درصد) |
تعداد نمونه |
برند مورد مطالعه |
|
|
4 (8) |
50 |
A |
|
|
4 (9/8) |
45 |
B |
|
|
5 (10) |
50 |
C |
|
|
3 (6) |
50 |
D |
|
|
3 (6) |
50 |
E |
|
|
1 (2/2) |
45 |
F |
|
|
4 (9/8) |
45 |
G |
|
|
0 (0) |
45 |
H |
|
|
0 (0) |
40 |
I |
|
|
24 (7/5) |
420 |
مجموع |
جدول 4- توزیع ژنهای Sea- Sej در 24 ایزوله استافیلوکوکوس اورئوسهای جدا شده از ناگت مرغ (Brand A- I)
|
ژنوتیپ |
مجموع |
نمونههای ناگت مرغ مثبت استافیلوکوکوس اورئوس (Brand A-I) |
||||||||
|
n=4 A |
n=4 B |
n=5 C |
n=3 D |
n=3 E |
n=1 F |
n=4 G |
n=0 H |
n=0 I |
||
|
A |
6 |
3 |
1 |
- |
- |
1 |
1 |
- |
- |
- |
|
C |
3 |
1 |
- |
- |
2 |
- |
- |
- |
- |
- |
|
d + j |
1 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
- |
- |
|
d + g |
1 |
- |
- |
- |
1 |
- |
- |
- |
- |
- |
|
g + i |
1 |
1 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
|
a + g |
2 |
- |
- |
2 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
|
b + j + i |
1 |
- |
- |
1 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
|
a +d |
3 |
- |
2 |
- |
- |
- |
- |
1 |
- |
- |
|
a + c + j |
3 |
- |
- |
1 |
- |
- |
- |
2 |
- |
- |
.بحث و نتیجه گیری
مسمومیت استافیلوکوکی یک مسمومیت با منشأ غذایی است که در اثر انتروتوکسین مقاوم به حرارت تولید شده، به ویژه گروه A در مقادیر بسیار اندک (5/0 تا 75/0 نانوگرم در میلیلیتر) توسط استافیلوکوکوس اورئوس ایجاد میشود. این مسمومیت بیشتر مربوط به غذاهای آماده مصرفی است که پس از فرآیند آلوده شدهاند از جمله انواع سالادها، ساندویچها، دسرها و غیره که این مسئله خطر بالقوهای را برای سلامت جامعه به همراه دارد (1 و 2). به همین علت پژوهشهای فراوانی در خصوص بررسی و تعیین شیوع سوشهای توکسینزا و بررسی حضور ژنهای مولد انتروتوکسین استافیلوکوکوس اورئوس در مواد غذایی در تمام نقاط دنیا انجام شده است که تمام این بررسیها گویای آلودگی صفر تا 100درصدی موادغذایی به استافیلوکوکوس اورئوس است. در مطالعه حاضر، به طور کلی میزان شیوع استافیلوکوکوس اورئوس در نمونههای ناگت مرغ 7/5 درصد بود که این نتایج با نتایج بسیاری از مطالعات دیگر همخوانی دارد (1 و 19). در پژوهش انجام شده توسط نورمانو[xvii]و همکاران، با استفاده از روشهای RPLA[xviii] و PCR به مدت 3 سال (2003 تا 2005) بر روی 1634 نمونه گوشت و شیر تولیدی در ایتالیا، آلودگی به استافیلوکوکوس اورئوس در حدود 8/12 درصد گزارش شد که به طور خاص، از 993 نمونه گوشت در حدود 10 درصد به باکتری استافیلوکوکوس اورئوس آلوده بودند (1). در پژوهش سوریانو[xix]و همکارانش میزان آلودگی به استافیلوکوکوس اورئوس در 342 نمونه غذای آماده مصرف، 5/3 و 6/7 درصد تعیین شد. همچنین آنها در سال 2002 در اسپانیا با بهکارگیری مبانی HACCP[xx] و GMP[xxi] درصد آلودگی یک نوع غذای آماده مصرف به استافیلوکوکوس اورئوس را به میزان 21درصد کاهش دادند (19). مطالعه بوئی[xxii] و همکاران در ویتنام گویای آن است که درصد شیوع استافیلوکوکوس اورئوس در 212 نمونه از غذاهای آماده مصرف 2/22 درصد است که این درصد بالای آلودگی میتواند به علت عدم کنترل دقیق بهداشتی در حین تولید غذا، آلودگی ثانویه در حین انتقال و نگهداری، استفاده مجدد از ظروف آلوده و یا شستشوی نامناسب ظروف و تجهیزات و بسته بندیهای اولیه نامناسب باشد (20). در مطالعه جنسی[xxiii] 6/65 درصد گوشت گوساله، 55 درصد گوشت طیور، 9/73 درصد محصولات لبنی، 7/77 درصد غذاهای آماده مصرف و 7/77 درصد مواد اولیه غذاها از نظر آلودگی به استافیلوکوکوس اورئوس مثبت بودند که میزان آلودگی این پژوهش بیشتر از نتایج مطالعه حاضر بود (21). همچنین، در تایوان آلودگی لاشه مرغ به استافیلوکوکوس اورئوس را 8/7 درصد گزارش کردند که این نتایج با نتایج حاصل از مطالعه حاضر کمابیش مشابه است (22).
تاکنون مطالعاتی در ایران به منظور بررسی آلودگی گوشت طیور به استافیلوکوکوس اورئوس انجام شده است (23- 25). جوادی و صفرمشائی[xxiv] در مطالعهای بر روی گوشت طیور نشان دادند که 65 درصد نمونههای گوشت طیور از نظر حضور استافیلوکوکوس اورئوس مثبت بوده است (23). در همین راستا نتایج حاصل از پژوهش فیضی[xxv] و همکاران آلودگی گوشت طیور را به استافیلوکوکوس اورئوس 75/81 درصد (24) و اشراقی[xxvi] و همکاران 5/3 درصد گزارش کردهاند (25).
علت اصلی اختلافی که در میزان شیوع باکتری استافیلوکوکوس اورئوس در مطالعات متفاوت مشاهده شد، نوع نمونه مورد بررسی، روش نمونهگیری، روش انجام آزمایش، منطقه جغرافیایی، شرایط آب و هوایی و سطح رعایت بهداشت است.
نتایج بررسی ما نشان دادند که از بین 24 سوش استافیلوکوکوس اورئوس جداشده از نمونههای ناگت، 23 سوش (83/95 درصد) حامل حداقل یک ژن مولد انتروتوکسین بوده است. نتایج مشابهی در بررسیهای پیشین، گزارش شده است (7، 8 و 26). بیشترین مقدار ژن مولد انتروتوکسین (SE) در سال 2002 توسط اوموئه[xxvii]و همکاران گزارش شده است (100 درصد استافیلوکوکوس اورئوسهای ایزوله شده) (17). آکیندون[xxviii] طی مطالعهای نشان داد که 96/67 درصد از ایزولههای استافیلوکوکوس اورئوس جداشده حامل یک یا تعداد بیشتری ژن sea، sec، sed، seg، sei و sej بودند که این دادهها بیشتر از نتایج حاضر بود (8). نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که ژنهای sea، seg، sec، sed و sej بیشترین شیوع را در ناگت مرغ به خود اختصاص دادند. در بررسیهای پیش از این، ژنهای seg، seh، sei و sej بیشترین شیوع (57 درصد) را نسبت به ژنهای sea، seb، sec، sed و see نشان دادند (7). لیم[xxix] و همکاران طی مطالعهای تعیین کردند که 28/22 درصد استافیلوکوکوس اورئوسهای ایزوله شده حامل ژن seb, sea و sec بودند که در این بین انتروتوکسین (sea) a بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده بود (48/86 درصد) که این مطالعه با نتایج حاصل از پژوهش حاضر همخوانی دارد (26). گزارش پیشین نشان میدهد که تنها 9/2 درصد از 70 گونه استافیلوکوکوس اورئوس استخراجی از گوشت بوقلمون از نظر حضور ژن sea مثبت بودند در حالیکه هیچ یک از ایزولههای جدا شده از نظر حضور ژنهای see، seg و sej مثبت نبودند (21). چیانگ[xxx] و همکاران در پژوهش انجام شده بر روی عوامل مسمومیت غذایی در تایوان بیان کردند که از بین ژنهای مولد انتروتوکسینهای عامل مسمومیت، انواع sea، seb و sec بهترتیب با پراکندگی 2/29، 7/19 و 7/6 درصد نقش مؤثر داشتند (27). در پژوهش انجام شده توسط پریرا[xxxi] و همکاران در پرتغال به منظور بررسی ژنهای مولد انتروتوکسین استافیلوکوکوس اورئوس در غذاهای آماده مصرف به روش PCR مشخص شد که 69 درصد از استافیلوکوکوس اورئوسهای جدا شده از نمونههای گوشت حاوی ژنهای مولد انتروتوکسین بودند ولی هیچیک از استافیلوکوکوس اورئوسهای جدا شده از مواد غذایی حامل ژنهای مولد انتروتوکسین see و seb نبودند؛ همانند مطالعه حاضر هیچ یک از استافیلوکوکوس اورئوس جدا شده از نمونههای ناگت مرغ نیز قادر به تولید انتروتوکسین see نبودند (28).
در ایران نیز پژوهشهای مشابهی در این زمینه انجام شده است. در پژوهشی که توسط اشراقی و همکاران در شهرستان تهران بر روی 458 نمونه از فرآوردههای گوشتی خام و پخته انجام شد، 25 درصد سویههای ایزوله شده حامل ژن sec، 8 درصد حامل ژن sea و 9 درصد حامل ژن sea + sec بودند (25). سلطان دلال[xxxii] و همکاران در مطالعهای نشان دادند از بین 100 سوش استافیلوکوکوس اورئوس جداشده از 1047 نمونه غذایی 12 سوش حامل ژن مولد TSST[xxxiii] و 7/66 درصد از آن حامل ژنهای مولد انتروتوکسین عامل مسمومیت انسانی بودند (29). علاوه بر آن در بررسی دیگری بر روی 913 نمونه غذایی شایعترین انتروتوکسین تولیدی در فرآوردههای لبنی، انتروتوکسین D (20 درصد) و
C (16 درصد) و در فرآوردههای گوشتی، انتروتوکسین D (6 درصد) و E (3 درصد) گزارش شد (30).
با توجه به این که این مطالعه نخستین گزارش از شیوع استافیلوکوکوس اورئوسهای انتروتوکسیژنیک در ناگت مرغ است و نتایج آن نشان میدهد با وجود حرارت اعمال شده در تهیه ناگت مرغ، محصول نهایی به استافیلوکوکوس اورئوس، هر چند ناچیز، آلوده بوده است. بنابراین روش Multiplex PCR میتواند به عنوان یک روش مناسب، ایمن و سریع برای تشخیص استافیلوکوکوس اورئوس و عاملهای حدت آن در نمونههای ناگت مرغ به کار گرفته شود. از طرف دیگر فرآیند تولید با شرایط غیر بهداشتی و رعایت نکردن بهداشت توسط کارکنان کشتارگاه طیور و کارخانهها میتواند علت اصلی آلودگی گوشت و ناگت مرغ باشد. بنابراین، آموزش افراد شاغل در زمینه کنترل صحیح مسائل بهداشتی و نظارت در مرحله تهیه، حمل و نقل، نگهداری و عرضه با اجرای سیستمهای [xxxiv]GAPs، GMPs و HACCP به منظور جلوگیری از انتقال آلودگی میکروبی ضروری به نظر میرسد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از همه کارکنان مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی و مرکز کنترل کیفی بهداشت مواد غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد تشکر و قدردانی میکنند.
[1]- Staphylococcus aureus
[2]- Toxic Shock Syndrome
[3]- Hwang
[4]- Kwon
[5]- Baird Parker Agar
[6]- Difco
[7]- Blood Agar
[8]- VogesProskaver
[9]- Fermentas
[10]- Sambrook and Russell
[11]- Polymerase Chain Reaction
[12]- Rall
[13]- Eppendrof
[14]- Denaturation
[15]- Annealing of primers
[16]- Primer extension
[xvii]- Normanno
[xviii]- Reverse Passive Latex Agglutination
[xix]- Soriano
[xx]- Hazard Analysis and Critical Control Point
[xxi]- Good Manufacturing Practices
[xxii]- Bui
[xxiii]- Gencay
[xxiv]- Javadi and Safarmashaei
[xxv]- Feizi
[xxvi]- Eshraghi
[xxvii]- Omoe
[xxviii]- Akinedon
[xxix]- Lim
[xxx]- Chiang
[xxxi]- Pereira
[xxxii]- SoltanDallal
[xxxiii]- Toxic Shock Syndrome Toxin
[xxxiv]- Good Agricultural Practices
)