نوع مقاله : پژوهشی- فارسی
نویسندگان
1 گروه میکروبیولوژی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
2 گروه میکروبیولوژی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.
چکیده
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction: Colistin is considered as the last line of treatment in nosocomial infections caused by Acinetobacter baumannii. Nowadays, with the elucidation of resistance transition mechanisms through arn genes, a new drug resistance pattern has been observed in Acinetobacter baumannii isolates. The aim of this study was to investigate the phenotypic and genotypic roles of the genes for regulating resistance to Colistin (arn) in strains isolated from clinical cases.
Materials and methods: To conduct this descriptive study, after obtaining the written consent, 400 clinical samples were collected from patients admitted to Hazrat-e-Rasoul Hospital in Tehran. After the identification of the isolates using biochemical methods and 16srDNA analysis, the antibiotic resistance pattern of the isolates was determined by disk diffusion and molecular methods (to detect arnT, arnB genes).
Results: Sixty Acinetobacter baumannii strains were isolated from 400 samples. The results of antibiotic resistance analysis showed that, in most cases, more than 38% of blood samples had Acinetobacter species. Also, no Acinetobacter was found in any of the spinal cord specimens, which showed the lowest infection rate (p <0.05). There was also a significant difference between the antibiotic susceptibility of Acinetobacter baumannii isolates to Colistin and other antibiotics (p <0.05). In addition, Colistin resistant strains had arnB and arnT genes, which were considered statistically significant (p <0.05) compared to other strains.
Discussion and conclusion: Since Colistin is used as the last line of treatment, increased resistance to it can lead to increased mortality and hospital costs. Therefore, the application of new therapeutic regimens and greater sensitivity to the timely diagnosis and control of nosocomial infections seems necessary.
کلیدواژهها [English]
مقدمه
اسینتوباکتر بومانی (Acinetobacter baumannii)، باکتری بیماریزای فرصتطلب و ازجمله باکتریهای گرم منفی، هوازی و غیرتخمیری است که بهشکل کوکسی یا کوکوباسیل دیده میشود. ازآنجاکه این گونۀ باکتریایی نیازمندیهای غذایی اندکی برای رشد دارد، میتواند بهمدت طولانی در شرایط نامساعد، سطوح خشک و همچنین محیط آبی زنده بماند (1). اسینتوباکتر در بسیاری منابع ازجمله شیر پاستوریزهشده، غذاهای یخزده، هوای بیمارستان، لباس شستهشده، لارنگوسکوپ، کاتتر آنژیوگرافی، ونتیلاتورها، بالشتهای بیمارستانی و صابونها مشاهده شده است و مقاومت آن به برخی شویندههای شیمیایی همچون کلرهگزیدین سبب شده است از علل مهم عفونتهای بیمارستانی به شمار آید. تعدادی از گونههای اسینتوباکتر مستقیماً در عفونتهای انسانی دخالت دارند که مهمترین آنها، اسینتوباکتر بومانی است (2). مطالعههای همهگیرشناسی (Epidemiology) اثبات کردهاند این باکتری بهندرت سبب بروز عفونتهای سخت در افراد دارای سطح ایمنی طبیعی میشود، اما در گروههای مختلف مستعد عفونتهای فرصتطلب همچون افراد بستری در بخش مراقبتهای ویژۀ بیمارستان، افراد دارای نقص ایمنی یا سوختگی وسیع و سالمندان سبب ایجاد عفونتهای مجاری ادراری، مننژیت، اندوکاردیت، پریتونیت، عفونتهای زخم و عفونت پوست میشود (3).
امروزه علاوهبر فساد مواد غذایی، مقاومت آنتیبیوتیکی سویههای اسینتوباکتر بومانی مقاوم به چند دارو (MDR) از مهمترین عوامل عفونت بیمارستانی به شمار میآید. مطالعهها نشان میدهند مقاومت آنتیبیوتیکی در این سویههابهواسطۀ سازوکارهای اکتسابی و ذاتی همچون تغییر آنزیمی، جهش در ژنهای هدف، تغییر نفوذپذیری غشای خارجی، افزایش بیان افلاکس پمپها و انتقال ژنهای مقاومت دارویی منتقلشونده با عناصر ژنتیکی متحرک (مانند ترانسپوزونها) رخ میدهد (1)؛ در این بین، کولیستین از مهمترین آنتیبیوتیکهای ضد اسینتوباکتر است که امروزه، مقاومت علیه آن مدنظر قرار گرفته است. این دارو، نوعی آنتیبیوتیک از دستۀ پلیمیکسین است که غشای خارجی باکتریهای گرم منفی را تخریب میکند و دارای آثار وابسته به غلظت باکتریکش بر اسینتوباکتر بومانی است. اگرچه مطالعههای اخیر مقاومت اسینتوباکتر بومانی نسبت به پلیمیکسینها را در شرایط بالینی و آزمایشگاهی نشان میدهند، سازوکارهای این مقاومت هنوز ناشناخته است. دستۀ ژنی arnBCADTEF پروتئینی را تولید میکند که نقش اساسی در تنظیم مقاومت به کولیستین دارد (4 و 5).
مقاومت آنتیبیوتیکی سویههای مقاوم به چند کلاس مختلف آنتیبیوتیکی همچون بتالاکتامها، آمینوگلوکوزیدها و فلوئوروکینولونها سبب افزایش طول مدت بستری و هزینههای درمانی و نهایتاً افزایش میزان مرگومیر افراد میشود. درمان عفونتهای ناشی از این عامل بیماریزا بهعلت مقاومت درخور توجه آن به طیف وسیعی از آنتیبیوتیکها بسیار دشوار است و میزان مرگومیر بیماران آلوده را به 43 درصد و در برخی کشورهای جهان سوم به 75 درصد میرساند (6 و 7).
مطالعهها روی سطوح و الگوهای مختلف حساسیت آنتیبیوتیکی سویههای مختلف اسینتوباکتر بومانی در مناطق مختلف جهان و ایران نشان میدهند سویههای اسینتوباکتر بومانی در مقایسه با سایر گونههای اسینتوباکتر، مقاومت آنتیبیوتیکی بیشتری دارند. باوجود نمونههای پراکندۀ عفونت اسنتیوباکتر، شیوع عفونت بیمارستانی ناشی از سویههای اسنتیوباکتر بومانی بهطور گسترده در مقالههای همهگیرشناسی (Epidemiology) گزارش و به نگرانی فزایندهای در بیمارستانها تبدیل شده است (5). سیستمهای طبقهبندی متعددی برای تعیین منشأ عفونت و روش گسترش گونهها توسعه یافتهاند که از طبقهبندی فنوتیپی اولیه (طبقهبندی بر اساس یافتههای سرمشناسی و طبقهبندیباکتریوسین) تا روشهای مولکولی معتبرتر مانند طبقهبندی ریبوزومی، تحلیل چندریختیهای طول محدودیت در DNA کروموزومی از طریق PFGE تعیین اثر PNR، ARDRA، تحلیل DNA چندریختی تکثیرشدۀ تصادفی AFLP، PCR منطقۀ محدودیت کمیاب (IRS-PCR) و PCR مبتنی بر توالی متقارن برون زاد تکراری (REP-PCR) را شامل میشوند. اگرچه تمام روشهای یادشده درصدهایی از تمایز را میان جدایههای بالینی نشان میدهند، در حال حاضر هیچ روش استاندارد توافقشدهای برای دستهبندی اسینتوباکتر بومانی بر اساس الگوی حساسیت آنتیبیوتیکی وجود ندارد (8 و 9).
ازآنجاکه شناسایی الگوی حساسیت آنتیبیوتیکی در هر منطقه از مهمترین عوامل جلوگیری از گسترش مقاومت آنتیبیوتیکی است، مطالعۀ حاضر میکوشد به بررسی فنوتیپی و ژنوتیپی تعیین میزان شیوع مقاومت آنتیبیوتیکی و توزیع ژن تنظیمگر مقاوم به کولیستین (arn) در باکتری اسینتوباکتر بومانی جداشده از نمونههای بالینی (خون، ترشحات تنفسی، ادرار، زخم پوست) به روش Multiplex PCR و تعیین مقاومت آنتیبیوتیکی به روش انتشار دیسک بپردازد.
مواد و روشها
جمعیت مطالعه و جداسازی باکتری: بهمنظور انجام این مطالعۀ توصیفی- مقطعی، تعداد 400 نمونۀ بالینی شامل خون (140 نمونه)، ترشحات تنفسی (122 نمونه)، ادرار (59 نمونه)، مایع مغزینخاعی (40 نمونه)، خلط (20 نمونه) و زخم (19 نمونه) طی مدت سه ماه (مهر تا دی 97) از بیماران بستری در بیمارستان حضرت رسول (تهران) جمعآوری و به آزمایشگاه میکروبشناسی تحقیقاتی پاسارگاد منتقل شد. بیمارانی شرایط مطالعه را داشتند که رضایتنامۀ کتبی را بهمنظور موافقت با انجام مطالعه روی نمونه امضا کرده بودند و در پروندۀ آنها تأیید شده بود که عفونت بیمارستانی دارند. نمونهها بهمدت 24 ساعت در دمای 37 درجۀ سانتیگراد انکوبه و سپس رنگآمیزی گرم شدند تا وجود کوکوباسیلهای گرم منفی اسینتوباکتر تأیید شود. بهمنظور شناسایی گونههای مختلف اسینتوباکتر، آزمونهای بیوشیمیایی IMVIC، اورهآز، SIM، MRVP، OF، TSI، کاتالاز و اکسیداز و رشد در 37 و 42 درجۀ سانتیگراد انجام شدند. گونههایی که نتایج آزمونهای کاتالاز، سیترات و اورهآز آنها مثبت و لاکتوز، اکسیداز، اندول، H2S، MRVP آنها منفی و بدون حرکت بودند، اسینتوباکتر بومانی در نظر گرفته شدند و در محیط پپتونواتر (30 درصد گلیسرول) و دمای منفی 60 درجۀ سانتیگراد نگهداری شدند. تأیید قطعی گونهها با ردیابی قطعۀ ژنی 16S rDNA طبق روش یادشده در مطالعۀ قبلی (10) و طی واکنش PCR انجام شد.
آزمون تعیین حساسیت جدایهها به آنتیبیوتیکها:مقاومت به آنتیبیوتیکها با استفاده از دیسکهای آنتیبیوتیکی (شرکت پادتن طب، ایران) بر اساس CLSI (2018) (11) و به روش انتشار دیسک در محیط مولرهینتونآگار ارزیابی شد. گفتنی است از سویۀ استاندارد اسینتوباکتر بومانی ATCC 23155 برای شاهد مثبت و از سویۀ استاندارد اشریشیا کلی ATCC 12475 برای شاهد منفی کیفیت آنتیبیوگرام استفاده شد. آنتیبیوتیکهای آزمونشده در جدول 1 دیده میشوند. سوسپانسیون باکتری با کدورت معادل 5/0 مکفارلند روی محیط مولرهینتونآگار تلقیح شد؛ پساز گذاشتن دیسکها در محیطکشت و 24 ساعت انکوباسیون در دمای 37 درجۀ سانتیگراد، نتایج بررسی قطر هالۀ رشدنکردن با جدول CLSI تفسیر شدند.
مراحل مولکولی: در مطالعۀ حاضر، جداسازی DNA با استفاده از کیت اختصاصی جداسازی DNA (سیناژن، ایران) و باتوجهبه دستورعمل سازنده انجام شد؛ سپس بهمنظور بررسی کمّی و کیفی DNA جداشده، روشهای اسپکتروفتومتری با نانودراپ و الکتروفورز در ژل انجام شدند و کمیت و کیفیت مناسب ژنوم جداشده در تمام نمونهها تأیید شد. آغازگرهای استفادهشده (ماکروژن، ایران) برای ردیابی ژنهای arnB و arnT در جدول 2 دیده میشوند که با نرمافزار Gene runner طراحی و در سایت NCBI بلاست شدند.
آزمون Multiplex PCR با مقادیر 10 میکرولیتر PCR Master Mix 2x (Amplicon)، 8/0 میکرولیتر از هر آغازگر (جدول 2) با غلظت 10 پیکومولبرمیکرولیتر و 4 میکرولیتر از DNA الگو (150 نانوگرم) برای هر واکنش در مراحل دمایی شامل دناتوراسیون اولیه در دمای 95 درجۀ سانتیگراد بهمدت 5 دقیقه، 35 چرخه شامل دناتوراسیون در 95 درجۀ سانتیگراد بهمدت 30 ثانیه، مرحلۀ اتصال آغازگر در دمای 55 درجۀ سانتیگراد بهمدت 30 ثانیه و مرحلۀ تکثیر در دمای 72 درجۀ سانتیگراد بهمدت 1 دقیقه و پساز 35 چرخه، مرحلۀ تکثیر نهایی در دمای 72 درجۀ سانتیگراد بهمدت 10 دقیقه انجام شد.
جدول 1- دیسکهای استفادهشده برای آزمون آنتیبیوگرام و تفسیر قطر هالۀ رشدنکردن بر اساس میلیمتر
|
مقاوم |
حدواسط |
حساس |
آنتیبیوتیک/غلظت بر اساس میکروگرم |
|
10 |
- |
11 |
کولیستین 10 |
|
≤13 |
20-14 |
≥21 |
سفتریاکسون 30 |
|
≤15 |
20-16 |
≥21 |
سیپروفلوکساسین 30 |
|
≤17 |
20-18 |
≥21 |
پیپیراسیلین 100 |
|
≤14 |
16-15 |
≥17 |
آمیکاسین 30 |
|
≤11 |
14-12 |
≥15 |
آمپیسیلین 10 |
|
≤14 |
22-15 |
≥23 |
سفوتاکسیم 30 |
|
≤14 |
15-17 |
≥18 |
سفتازیدیم 30 |
|
≤12 |
14-13 |
≥15 |
توبرامایسین 10 |
|
≤17 |
20-18 |
≥21 |
مروپنم 10 |
|
≤13 |
15-14 |
≥16 |
ایمیپنم 10 |
جدول 2- آغازگرهای استفادهشده در مطالعۀ حاضر
|
توالی آغازگر |
اندازۀ محصول |
ژن هدف |
|
F=5ʹ- ATAATCGGCGACAGGATAGC -3ʹ R=5ʹ- CAGTATCGGTCAGTGGCTGT-3ʹ |
147 جفت باز |
arnT |
|
F=5ʹ- CTAGGAATTCCACGCCAAGGACGCCAAC -3ʹ R=5ʹ- CTAGGGATCCCCGGGAGAATGGCAGAAAGTC -3ʹ |
1040 جفت باز |
arnB |
|
F=5ʹ CATTATCACGGTAATTAGTG-3ʹ R=5ʹ- AGAGCACTGTGCACTTAAG-3ʹ |
200 جفت باز |
16S rDNA |
بهمنظور تکثیر قطعههای ژنی مطالعهشده از دستگاه ترموسایکلر (اپندورف، آلمان) و برای ردیابی قطعۀ ژنی تکثیریافته در PCR از الکتروفورز محصول PCR روی ژل آگارز استفاده شد. در این مرحله، 15 میکرولیتر از محصول PCR مربوط به هر مرحله از آزمایش در حضور نشانگر 100 جفت بازی DNA (سیناژن، ایران) بهمدت حدود 32 دقیقه روی ژل آگارز 5/1 درصد دارای اتیدیومبروماید در ولتاژ ثابت 76 ولت الکتروفورز شد و سپس ژل بهدستآمده با دستگاه ژل داک مشاهده و از آن عکسبرداری شد.
تجزیهوتحلیل آماری: دادههای حاصل با نرمافزار آماری SPSS، نسخۀ 21 و مدلهای آماری مجذور کای و دقیق فیشر در سطح اطمینان 95 درصد تحلیل شدند.
نتایج
در مطالعۀ حاضر، 60 سویه استینوباکتر بومانی از 400 نمونۀ گرفتهشده از بیماران بستری در بیمارستان به دست آمد. مطابق دادهها در بیشترین حالت، بیش از 38 درصد نمونههای خون دارای گونۀ استینوباکتر بومانی بودند و استینوباکتر بومانی در هیچ نمونۀ مغزینخاعی یافت نشد و کمترین نسبت آلودگی را نشان داد (P<0.05). در مرحلۀ بعد، تمام سویههای استینوباکتر بومانی جداشده برای تعیین الگوی حساسیت آنتیبیوتیکی در حضور آنتیبیوتیکهای هدف مطالعۀ حاضر به روش انتشار دیسک بررسی شدند (جدول 3). نتایج آماری نشان دادند اختلاف آماری معناداری بین حساسیت آنتیبیوتیکی جدایههای اسینتوباکتر بومانی به کولیستین و سایر آنتیبیوتیکها وجود دارد (P<0.05).
جدول 3- نتایج آنتیبیوگرام سویههای اسینتوباکتر بومانی
|
تعداد و درصد سویهها بر اساس تفسیر CLSI |
|||||||
|
Resistance |
Intermediate |
Sensitive |
مادۀ ضدمیکروبی |
||||
|
درصد |
تعداد |
درصد |
تعداد |
درصد |
تعداد |
||
|
3/3 |
2 |
0 |
0 |
96 |
58 |
کولیستین |
|
|
86 |
52 |
0 |
0 |
6/11 |
7 |
سفتریاکسون |
|
|
80 |
48 |
0 |
0 |
3/18 |
11 |
سیپروفلوکساسین |
|
|
3/83 |
50 |
3/3 |
2 |
6/11 |
7 |
پیپیراسیلین |
|
|
6/91 |
55 |
6/1 |
1 |
5 |
3 |
آمیکاسین |
|
|
3/3 |
2 |
5 |
3 |
6/91 |
55 |
آمپیسیلین |
|
|
3/83 |
50 |
0 |
0 |
6/16 |
10 |
سفوتاکسیم |
|
|
3/93 |
56 |
0 |
0 |
66/6 |
4 |
سفتازیدیم |
|
|
90 |
54 |
0 |
0 |
10 |
6 |
سفیکسیم |
|
|
3/83 |
50 |
3/3 |
2 |
6/11 |
7 |
مروپنم |
|
|
86 |
52 |
6/11 |
7 |
0 |
0 |
ایمیپنم |
|
نتایج آزمون Multiplex PCR: نتایج آزمون Multiplex PCR نشان دادند از مجموع 60 سویۀ استینوباکتر بومانی ، 15 درصد سویهها (9 سویه) ژن arn B و 10 درصد سویهها (6 سویه) ژن arn T را دارند. بررسی آماری نشان داد سویههای مقاوم به کولیستین دارای ژنهای arnB و arnT هستند که ازنظر آماری در مقایسه با سایر سویهها معنادار تلقی میشود (P<0.05) (شکل 1).
شکل 1- نتیجۀ آزمایش Multiplex-PCR روی تعدادی از جدایهها که بهترتیب از چپ به راست عبارتند از: M. نشانگر DNA 100 جفت بازی، ستون 1. شاهد مثبت، ستون 2. شاهد منفی، ستونهای 3 تا 14. محصولات PCR نمونهها
بحث
گسترش مقاومت به آنتیبیوتیکها و عفونتهای بیمارستانی از مهمترین مشکلاتی است که ساختارهای بهداشتی در جهان را درگیر کرده است و پیشبینی میشود به مشکل اول سازمان بهداشت جهانی طی سالهای آینده تبدیل شود. اسینتوباکتر بومانی، باکتری مقاوم در برابر شرایط سخت محیطی و بیماریزای فرصتطلبی است که از مهمترین عوامل عفونتهای بیمارستانی به شمار میآید (12) و گسترش ژنهای مقاومت آنتیبیوتیکی چندگانه، مشکل مهمی در درمان عفونتهای حاصل از این باکتری است (2). در مطالعۀ حاضر با تعیین میزان شیوع مقاومت آنتیبیوتیکی، توزیع ژن تنظیمگر مقاوم به کولیستین (arn) در باکتری اسینتوباکتر بومانی جداشده از نمونههای بالینی بررسی شد. نتایج نشان دادند جدایههای بررسیشده مقاومت چندگانه به آنتیبیوتیکهای اختصاصی این مطالعه دارند، اما حساسیت آنها بهطور معناداری نسبت به کولیستین بیشتر از سایر آنتی بیوتیکها است.
مطالعههای بسیاری به بررسی سطح حساسیت و مقاومت اسینتوباکتر بومانی نسبت به آنتیبیوتیکهای رایج همچون مروپنم، کلرامفنیکل و نیتروفورانتوئین در ایران و جهان پرداختهاند و نتایج تقریباً یکسانی را به دست آوردهاند (13). برخی مطالعهها نیز آنتیبیوتیکهای مشابه با مطالعۀ حاضر را بررسی کردهاند. در مطالعۀ Ayan و همکاران، 52 سویه مطالعه شدند (14) و تمام جدایهها به پیپراسیلین، سیپروفلوکساسین و سفتریاکسون مقاوم بودند و حساسیت نسبت به آمیکاسین در 74 درصد جدایهها مشاهده شد. در مطالعۀ حاضر، مقاومت به پیپراسیلین، سیپروفلوکساسین و سفتریاکسون بیش از 80 درصد بود، اما مقاومت به آمیکاسین در 91 درصد نمونهها مشاهده شد؛ تفاوت در حساسیت نسبت به آمیکاسین را میتوان به تفاوت جغرافیایی نسبت داد. Yun و همکاران طی مطالعهای در سال 2016، مقاومت به کولیستین را در حیوانات و جمعیت انسانی چینی مشاهده و اثبات کردند (15). در مطالعهای که Smolyakov و همکاران بهمنظور بررسی عفونتهای ناشی از اسینتوباکتر بومانی با مقاومت دارویی چندگانه انجام دادند، مشخص شد 93 درصد سویهها به ایمیپنم و تمام سویهها به کولسیتین و آمپیسیلین- سولباکتام حساس هستند (16). در مطالعۀ حاضر نیز حساسیت سویهها به آمپیسیلین اثبات شد، اما مقاومت 86 درصدی نسبت به ایمیپنم مشاهده شد که در تضاد با مطالعۀ یادشده است و به نظر میرسد زمان و جغرافیای نمونهبرداری در این تفاوت مؤثر باشند.
در مطالعۀ دیگری، Tavakol و همکاران به ردیابی شایعترین ژنهای مقاومت آنتیبیوتیکی در جدایههای اسینتوباکتر بومانی جداشده از عفونتهای بیمارستانی پرداختند و در راستای دادههای بهدستآمده در این مطالعه تأیید کردند استفاده از روشهای مولکولی بهویژه Multiplex PCR در کنار آزمون آنتیبیوگرام، روش مناسبی برای تعیین الگوی مقاومت آنتیبیوتیکی و کنترل عفونت اسینتوباکتر بومانی است (10، 12 و 17)؛ ازاینرو، Multiplex PCR استفاده شد که در مطالعههای مختلف نشان داده شده است توانایی تولید اطلاعات بیشتر با کمترین میزان نمونه را نسبت به روشهای سنتی و PCR معمولی دارد، زمان بسیار کمتری مصرف میکند، مقرونبهصرفه است و موجب افزایش دقت در تحلیل دادهها میشود (18 و 19). مطالعۀ حاضر نشان داد وجود ژنهای دستۀ ژنی arn میتواند به بروز مقاومت نسبت به کولیستین در اسینتوباکتر بومانی منجر شود که در راستای مطالعههای دیگر است، اما تاکنون این موضوع بهطور اختصاصی در مطالعهای بررسی نشده است. ارتباط بین فنوتیپ مقاومت و حضور توالی نوکلئوتیدی در جدایهها بررسی و مشاهده شد اختلافی بین آنها وجود ندارد. مطالعۀ دانشمندان روی جمعیت ایرانی نشان داده است بیشتر جدایههای اسینتوباکتر به سفالوسپورینهای نسل سوم، تیکارسیلین- آزترونام و تیکارسیلین- کلاولانیکاسید مقاوم و به کولیستین حساس هستند و مطالعۀ حاضر در تأیید مطالعههای پیشین در این زمینه است (12 و 20-22). گفتنی است باوجود حساسیت باکتریها به کولسیتین (آخرین خط درمان)، مقادیری از مقاومت در این گونهها مشاهده میشود؛ علاوهبراین، ژنهای مقاومت چندگانه میتوانند روی ژنهای حدت arn قرار گیرند و برای نمونه، از باکتری های رودهای به سویههای دیگر همچون اسینتوباکتر بومانی منتقل شوند.
نتیجهگیری
ازآنجاکه کولیستین در آخرین خط درمان استفاده میشود، افزایش مقاومت به آن زنگ خطری برای سیستمهای بهداشتی بهویژه در ردۀ دامپزشکی است. باتوجهبه مصرف این دارو در دامپزشکی، به نظر میرسد انتقال مقاومت از باکتریهای رودهای به اسینتوباکتر سبب نگرانی بیشتری است و ازاینرو، بهکارگیری رژیمهای درمانی جدید و حساسیت بیشتر در تشخیص بهموقع و کنترل عفونتهای بیمارستانی و دامپزشکی امری ضروری به نظر میرسد.
)